Türkiye’nin dijitalleşmesine liderlik etme vizyonuyla faaliyet gösteren Vodafone, 5G ve fiber teknolojilerinin ülke iktisadına katkılarını tahlil eden iki farklı çalışmaya imza attı. Vodafone’un Deloitte işbirliğiyle hazırladığı “Yeni Kuşak Kontağın Gücü: 5G Teknolojisinin Türkiye İçin Ekonomik ve Toplumsal Faydaları” isimli çalışma, Türkiye’de 5G’nin yaratacağı ekonomik tesirleri ortaya koyuyor. Alanında bir birinci olan ve daha evvel yapılmamış tahliller içeren araştırmaya nazaran, 5G teknolojisinin Türkiye’de hayata geçmesiyle 15 yılda 1 trilyon TL’yi aşkın gelir artışı ve 479 milyar TL GSYH artışı bekleniyor. 5G’nin 1 yıl gecikmesi ise 120 milyar TL’lik bir yarardan yoksun kalmak manasına geliyor.
Vodafone’un Siyaset Tahlil Laboratuvarı (PAL) işbirliğiyle hazırladığı tesir tahlili çalışmasına nazaran ise fiber kablo uzunluğunu 4 kat artıracak yatırımlar ile 2030 yılına kadar her yıl GSYH’de %2,2 artış yakalanabilir. 2023’e kadar tüm işletmelere süratli genişbant erişimi sağlanabilirse, 2023 yılı GSYH’sinde %1’lik ek artış sağlanabilecek. Bu ek artış, 2023 GSYH varsayımlarına nazaran 8,1 milyar dolara denk geliyor.
Vodafone’un yayınladığı ekonomik tesir tahlilleri, Vodafone Türkiye CEO’su Engin Aksoy ve Vodafone Türkiye İcra Şurası Lider Yardımcısı Hasan Süel’in iştirakiyle düzenlenen toplantıda tanıtıldı. Toplantıda, Vodafone’un dalda yaşanan sıkıntılara yönelik tahlil teklifleri de paylaşıldı.
Günümüzde ekonomik kalkınma ve global rekabetin odağında dijitalleşmenin olduğunu hatırlatan Vodafone Türkiye CEO’su Engin Aksoy, şunları söyledi:
“Dijital altyapılar ve dijital dönüşüm, iktisatların ve toplumların dayanıklılığı için kritik öge haline geldi. Bu süreçte uzaktan çalışma, uzaktan eğitim ve e-ticaret üzere hizmetlerden faydalanılabilmesi, işletmelerin faaliyetlerini sürdürebilmesi dijitalleşmeyle mümkün oldu. Dijitalleşmeyi mümkün kılan ise telekomünikasyon altyapıları oldu. Telekom bölümünün ve genişbant altyapılarına yapılan yatırımların, ülke iktisadı ve toplumsal dayanıklılık için kritik olduğu tüm dünyada anlaşıldı. Bunun bir yansıması olarak da dijitalleşme için devlet teşviklerinin genişletilmesi yaygın bir kamu siyaseti haline geldi. Avrupa Birliği başta olmak üzere pek çok bölge ve ülkede dijitalleşmeyi destekleyecek teşvik ve fon programları başlatıldı. Ülkemizde de dijitalleşmenin tesiri süratle artıyor. Bugün artık dijital eser ve servisler, günlük hayatımızın ayrılmaz bir kesimi haline geldi. Bireylerin internet kullanım oranı 2021’de %79’dan %82,6’ya yükseldi.
Kurumların internet ve teknoloji kullanımına baktığımızda, Türkiye’deki firmaların neredeyse tamamının internet erişimi bulunduğunu görüyoruz. Lakin kurumların yüksek süratli internete erişiminin sağlanması ve ileri teknolojilerin kullanımının artırılması konusunda alınacak yol olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz Bununla birlikte, AB ve OECD üye ülkeleri ile karşılaştırıldığında hâlâ kıymetli bir gelişim alanı olduğu da görülüyor. 2021 prestijiyle Türkiye’de nüfusa nazaran sabit genişbant yaygınlık oranı %20,8 iken OECD ortalaması %33,8. Tüm bu göstergelere baktığımızda internetin günlük hayatta kullanımı konusunda görece yol alınmış olduğunu, lakin genişbant altyapısının yaygınlaşmasına ve işletmelerin dijitalleşmesine gereksinim olduğunu görüyoruz. Muhtaçlık duyulan genişbant altyapısının oluşması için gerekli adımların atılması ile kıymetli bir potansiyelin ortaya çıkacağını düşünüyoruz. Bu noktada genişbant altyapısının niteliği için belirleyici olan teknolojiler ise 5G ve fiber.”
Dünyada 5G yatırımlarının süratle devam ettiğini belirten Engin Aksoy, şöyle devam etti:
“Bugün 83 ülkede 209 operatör 5G hizmetlerini başlattı. 2021 sonunda 521 milyon kullanıcıya ulaşan ve dünya nüfusunun %15’ini kapsayan 5G ağlarının, 2027 yılı sonunda %75’lik kapsama oranına sahip olması bekleniyor. Dünyadaki örneklere baktığımızda, 5G teknolojileri fabrikalarda, mağazalarda, ulaşım altyapısında, liman ve irtibatlı yerlerde uygulanıyor; verimlilik artışı, maliyet tasarrufu üzere operasyonel yararlarla bir arada kullanıcı tecrübesini düzgünleştiriyor. Ferdî abonelerin de 5G’ye geçiş konusunda istekli olduğu görülüyor. Özelikle pandemi periyodunda daha yüksek süratte internet hizmetine talep arttı. İnternet suratına verilen bu ehemmiyetin, 5G teknolojisine geçiş konusundaki tavra da olumlu yansıdığı ve internet kullanıcılarının çoğunluğunun 5G’yi daha süratli ve sağlam bulduğu, 5G teknolojisine geçmek istediği ve operatör tercihlerini 5G hizmetini göz önünde bulundurarak değiştirebileceği görülüyor.”
5 yılda 21 milyar TL’lik GSYH tesiri
“Vodafone’un Deloitte işbirliğiyle hazırladığı 5G ekonomik tesir tahliline nazaran, operatörlerin 5G ihalesinin akabinde 5 yıllık süreçte yapacağı yatırım ve hizmet harcamaları sonucu oluşacak GSYH tesiri 21 milyar TL olacak. Türkiye’de 5G teknolojileri ile sağlanan üretkenlik ve ekonomik aktivite artışı ile 15 yıllık teknolojik döngüde 1 trilyon TL’nin üzerinde gelir artışı oluşacağı kestirim ediliyor. Toplam tesir olarak bakıldığında, 5G teknolojisinin Türkiye’de hayata geçmesiyle 15 yılda 1 trilyon TL’yi aşan bir gelir artışı ve 479 milyar TL GSYH artışı bekleniyor. Tahlilde, 5G’den en çok faydalanacak kesimler üretim, toptan ticaret ve perakende, ulaşım ve depolama, bilgi ve bağlantı olarak sıralanıyor. Bu bölümlerde gerçekleşecek gelir artışlarının toplam tesirin %70’inden fazlasına denk geleceği öngörülüyor. 5G’nin bir an evvel ülkemizde de hayata geçirilerek, bilhassa kesimlerde yaratacağı verimlilik artışı ile ekonomik büyümeye katkısından faydalanmak gerekiyor.”
2023’te GSYH’de %1 büyüme
“Vodafone’un Siyaset Tahlil Laboratuvarı (PAL) işbirliğiyle hazırladığı tesir tahlili çalışmasına nazaran, fiber uzunluğundaki %10’luk artış GSYH’de %1,3’lük büyümeyi tetikliyor. Yapılan tahliller, yüksek süratli sabit genişbant abonesi olan firmaların verimliliğinin, bu hizmetlere abone olmayan firmalara nazaran daha yüksek olduğunu gösteriyor. Aktüel yatırım ve kullanım trendleri ile devam edilirse, 2023’te işletmelerin lakin %64’ü hızlı (30 mbps üstü) genişbant kullanabilecek. 2023’e kadar tüm işletmelere süratli genişbant erişimi sağlanabilirse, 2023 yılı GSYH’sinde %1’lik ek artış sağlanabilecek. Bu ek artış, 2023 GSYH varsayımlarına nazaran 8,1 milyar dolara denk geliyor. Lakin, geçtiğimiz süreçte 2023 gayelerine ulaşmak için gerekli yol kat edilemedi. Bu bilgi, dalda yatırım ortamının önündeki manilerin ve zorlayıcı bürokratik süreçlerin iktisadın genelinde ortaya çıkardığı etkiyi açıkça gösteriyor. Bu nedenle, altyapı yatırımlarını ülke genelinde hızlandıracak ortak yatırıma dayalı modeller geliştirmemiz, paylaşım süreçlerini güzelleştirmemiz ve perakende pazarda rekabeti güçlendirmemiz gerekiyor. Bu alandaki siyaset kararlarının takviyesiyle, fiber kablo uzunluğunu 4 kat artıracak yatırımlar ile 2030 yılına kadar her yıl GSYH’de %2,2 artış yakalanabilecek.”
“Yatırımları destekleyici siyasetlere muhtaçlık var”
Toplantıda Vodafone Türkiye İcra Şurası Lider Yardımcısı Hasan Süel de 5G ve fiber teknolojilerinin dilek edilen ekonomik etkiyi ortaya çıkarabilmesi için atılması gereken siyaset adımlarına dikkat çekerek şunları söyledi:
“Elektronik ticaret süreçleri, büyük teknoloji şirketlerinin faaliyetleri ve makinelerarası irtibat üzere ögelerden oluşan dijital iktisat çerçevesinde bilgi trafiği daima artıyor. Operatörler olarak, yaptığımız şebeke ve frekans yatırımlarıyla bu trafiğin aksamadan sürmesini sağlayan temel aktörler pozisyonundayız. Zorlayıcı makroekonomik şartlarda bu yatırımları sürdürebilmek için kesimde süregelen sıkıntıların çözülmesine ve yatırımları destekleyici siyasetlere gereksinim olduğunu düşünüyoruz.”
“Spektrum kaynakları yatırımı teşvik eden yetkilendirme süreçleri ile tahsis edilmeli”
Bölümün bedel yaratabilmesi ve büyümesinde, belirleyici olacak adımları taşınabilir genişbant ve sabit genişbant başlıkları taşınabilir ve sabit genişbant başlıkları altında değerlendiren Hasan Süel, şöyle devam etti:
“Dünyada 5G konusunda yatırımlar süratle devam ediyor ve görüyoruz ki kamu siyasetleri ile bu teknolojinin başarısı ortasında direkt bir ilgi var. Dünyadaki uygulamalarda, Spektrum tahsislerinin vaktinde ve kâfi ölçüde planlanması, altyapı kurulumlarını hızlandıracak düzenleyici çerçevenin oluşturulması ve teşviklerle altyapının yaygınlaşması kritik siyaset adımları olarak öne çıkıyor. Ülke kaynaklarının daha verimli kullanılabilmesi için yeni teknolojilerden mümkün mertebe faydalanmak gerekiyor. Bu nedenle 4.5G’ye daha fazla yatırım yapmak yerine, dünyadaki eğilimi takip ederek daha verimli olan 5G’ye öncelik verilmesinin, buraya yatırım yapılmasının faydalı olacağını düşünüyoruz. Spektrum kaynaklarının yatırımı teşvik eden yetkilendirme süreçleri ile tahsis edilmesi çok kritik. Spektrum kaynaklarının asimetrik dağılımına sebep olan ve teknolojiye uzun vadeli yatırım yerine spektrum kaynağına ödenen bedellere odaklanan yetkilendirmelerin, kesimin gelişimini ve teknolojilerin yaygınlaşmasını engellediğini dünya örneklerinde de görüyoruz. Bu doğrultuda pazarda faal rekabetin sağlanması ve büyük yatırımların teşvik edilmesini sağlayacak siyasetler ile ülkemizin süratle yeni teknolojilerle buluşması sağlanmalı.”
“Lisan yenilemede makul şartlar sağlanmalı”
Taşınabilir elektronik haberleşme dalının öteki altyapı dalları üzere ağır sermaye yatırımı yapılması gereken bir dal olduğunu tabir eden Süel, şöyle konuştu: “Altyapı dallarında faaliyet gösteren yatırımcıların yatırım iştahı, öngörülen işletme müddeti ve belliliğe nazaran değişiklik gösteriyor. Bu sebeple, lisans yenilemesine ait sürecin uygun şartlarla belirlenmesi bizim için kıymetli. Sona erecek olan imtiyaz yetkilendirmelerinin taşınabilir elektronik haberleşme dalının kuralları ve devam eden öbür yetkilendirmeler dikkate alınarak, ihalesiz ve makul şartlarda uzatılmasının uygun olacağını düşünüyoruz.”
“Altyapıda adil rekabet muhtaçlığı devam ediyor”
“Elektronik haberleşme kesimindeki özgürleşmenin başlangıcı üzerinden uzun yıllar geçmiş olmasına karşın bilhassa sabit genişbant hizmetleri açısından rekabetin geliştirilmesi gereksinimi devam ediyor. Altyapıda adil rekabet ortamının tesisi kesimin güçlü bir iktisada kavuşması ve tüketicilere hizmet çeşitliliği sunulabilmesi için elzem.. AB üye ülkeleriyle karşılaştırıldığında, yerleşik işletmecinin perakende abone pazar hissesi bakımından ülkemiz birinci sırada. Bugüne kadar, fiber hafriyat müsaadelerine yönelik mahzurların yanı sıra, yerleşik işletmecinin toptan düzeyde sunduğu hizmetlerin düzenlenmesinde de gecikmeler yaşandı. Bu durum ne yazık ki Vodafone Net üzere alternatif işletmecilerin hem pazardan alabilecekleri hissesi hem de tüketicilere sunabilecekleri eser çeşitliliğini kısıtladı. Düzenleyici kararlarda dalın iş modelinin, rekabet istikrarlarının dikkate alınması kritik kıymette. Örneğin,yakın vakitte kesimdeki rekabet şartları açısından kaygı yaratan bir gelişme oldu. Kâfi geçiş müddeti tanınmadan toptan erişim fiyatlarının artırılmasına yönelik bir karar çıktı. Bu üzere durumlar alternatif işletmecilerin rekabet etmesini güçleştiriyor. Hem altyapı heyetimi hem de mevcut altyapıya erişim konusunda rekabeti geliştirici adımların atılmasına muhtaçlık var.”
Süel, 5G teknolojisinin getireceği yararları açığa çıkarmak için vakit kaybetmeden frekans planlamasının yapılması, gerekli fiber transmisyon altyapısının oluşturulması ve lisans süreçlerinde öngörülebilirliğin sağlanması gerektiğini vurguladı. Sabit genişbant altyapısında adil rekabetin sağlanması ve dalın sürdürülebilirliği için uygun yatırım şartlarının oluşmasına gereksinim olduğunu, bu kapsamda müsaade süreçlerinin güzelleştirilmesi ve yatırımları hızlandıracak bir ortak altyapı yatırım modelinin kilit değerde olduğunu belirtti.
