LİDER YILMAZ ANKARA – Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, kamuoyunun merakla beklediği kira düzenlemesine ait yol haritasını açıkladı. Çalışmaların “ilk sefer kiraya verilme halinde konulacak ölçü” ile “halen oturanlarla ilgili artış oranında ölçünün ne olacağı” ve “bunların kontrol düzeneğinin nasıl olacağı” ekseninde yürütüldüğünü lisana getiren Bozdağ, somutlaşan birinci kriterin “kira artışının oran üzerinden belirlenmesi” olduğunu açıkladı.
Kira uygulamalarının kontrolü için “özel bir birim” düşünüldüğünü lisana getiren Bozdağ, şikâyet çizgisi kurulmasının da muhtemel olduğunu fakat “sözleşme hürriyetinin çiğnenmemesine” özel değer verdiklerini kaydetti.
Bozdağ, Yozgat’ta ortalarında Milliyet muhabirinin de bulunduğu bir küme gazeteci ile sohbetinde konut sahipleri ile kiracıları karşı karşıya getiren fahiş kira artışına yönelik hükümetin hazırlamakta olduğu düzenlemenin ipuçlarını verdi. Bozdağ, şunları kaydetti:
‘Makul düzey’
– “Doğrusu çok fahiş artış talepleri var. Önemli bir huzursuzluk olduğu ortada bilhassa İstanbul üzere büyükşehirlerimizde bu daha büyük bir sıkıntıya dönüşmüş durumda. Onun için dört bakanlık ortak bir hazırlık yürüyor.
– Çalışmada birinci başlık “ilk kere kiraya verecek mesken sahibi ile konutu tutacak kişi ortasındaki bu kira ölçüsü ile ilgili nasıl bir ölçü konulabilir” noktasında. İki tarafın da hukukunu koruyan çalışma yapılıyor. İkinci olarak “halen oturanlarla ilgili artış oranı nasıl olacak, ne olacak neye nazaran yapılacak? TEFE, TÜFE, öteki enflasyon sayıları, öbür şeyler var mı iki tarafı da koruyan ortak bir formül çalışılıyor. Ve tabi “bunların kontrolü nasıl yapılabilir, bir kontrol mekanizması” bunun üzerine de bir çalışma yapılıyor.
– Biz ana çerçeveyi söyledik arkadaşlar çalışıyorlar. Temelinde Borçlar Kanunu’nda kiracıyı da kiralayanı da koruyan yeteri kadar düzenleme ziyadesiyle var. Oradaki birtakım sayılar, oranları biz sanki bu devirde fahiş kira artışları karşılığında bunu uygulayabilir miyiz, o formüller üzerinden bakılıyor. Oran üzerinden bir belirleme yapacağız, ölçü üzerinden değil, zira oran üzerinden yaptığımızda maliyet her ölçüye nazaran farklı biçimde oluşacaktır.
– Oran sabit olacak, yeniden TÜFE vs. diye bir temel alacak lakin daha bitmedi. Artık oran dediğimiz de tabi bu sayılar yüksek. o yüzden bu yüksek sayıların her tarafın kabul edeceği makul bir orana çekilmesini istiyoruz.
– Kalıcı bir düzenleme değil, süreksiz bir düzenleme yapacağız. O müddet bittikten sonra da bu eski hale tekrar devam edeceğiz.”
Bakan Bozdağ, Başkan Yılmaz’ın da ortalarında olduğu gazetecilere kira çalışmasını anlattı.
Arabulucu çözecek
Kira ihtilaflarını arabulucuya devretmeyi, çözmeyi hedeflediklerini lisana getiren Bozdağ şunları paylaştı:
– “Bunun çok yararı var. Bir; kısa müddette sıkıntı halledilecek, iki; adap iktisadı bakımından tasarruf yapılacak, üçüncüsü; mahkeme masrafları, başka masraflardan tasarruf edilmiş olacak, taraflar ortasındaki ihtilafın hasımlığa dönüşmesi önlenmiş olacak. Bir iki ayda sonuçlanacak.”
‘Denetim ünitesi fikri ortaya çıktı’
Kira kontrolü konusunda Türkiye’de yetkili ve misyonlu bir merci olmadığını söyleyen Bozdağ şunları lisana getirdi:
– “Vergiler başka, burada işte hem Maliye Bakanlığı, hem Etraf Bakanlığı hem Adalet Bakanlığı makulü arıyoruz, herkesin kabul edeceği tahlili arıyoruz. Artık çalışılıyor, o denli bir ünite muhtaçlık olduğu değerlendirildi, nasıl olur, kısa müddette olur mu? Lakin en azında bu fikir ortaya çıkmış durumda, bu fikir çerçevesinde tahminen çabucak kısa mühlet içerisinde yapılacak düzenleme içerisinde bir kısa kıymetlendirme olur mu? Formül gelince karar vereceğiz. Batı’da değişik örnekleri var, bu örnekleri mukayeseli hukuktan da alarak Türkiye iç hukukunda uygulayabiliriz.
– Şikâyet sınırı mümkün, o daha kolay. Fakat artık söyle söyleyeyim, tabi bunun yaptırımı olmayan bir şey olunca mukavele hürriyetini de bizim orada muhafazamız lazım. Öte yandan şahıslar ortasındaki kontrat hürriyetine kamu gücünün aktif müdahalesini kalıcı hale koymak bizim iktisat politikalarımız bakımından yanlışsız değil. Onun için de burada hassas terazi istikrarı olduğunu açıkça tabir etmekte yarar var. Buradaki gaye birilerini cezalandırmak değil, işin doğrusu teraziyi istikrarlı tutabilmek.
– Ortalarında ihtilaf çıkarsa türel ihtilaf sonuçta yargıya gidecek, cezayı gerektiren bir husus değil, bir ceza da burada öngörülmesi kelam konusu değil, zira kontrattan ötürü cezalar hürriyeti bağlayıcı bir ceza konulmayacağı Anayasa’nın 38. Md. açık ifade ediliyor, o yüzden cezai yaptırım düşünülmüyor.”
‘Sözleşmeyi okuyun’
Avrupa’nın kimi ülkelerinde uygulanan formüller olduğunu lisana getiren Bozdağ şunları söyledi:
– “Evin maliyeti, emlak pahası üzerinden, bir oranlama ile hesap yapan ülkeler var, vergi geliri üzerinden oranlamayla hesap yapan ülkeler var, bu örnekleri inceliyoruz.
– Her vatandaşımız mukavele yaparken kararları lütfen tek tek okusun, kendi lehine mi aleyhine mi baksın. Şayet bir avukatı varsa avukatının görüşünü alsın. Aksi takdirde çok perişan oluyor.
