Haber7 / Fuat Öner
Avrupa Birliği (AB) İstatistik Kurumu Eurostat, 2021’de AB ülkelerinden ihraç edilen atığın en büyük alıcısının 14,7 milyon tonla Türkiye olduğunu açıkladı. Açıklanan data sonrası dış basında Türkiye’ye çöpümüzü satmayalım haberleri çıkarken Türkiye’de birtakım medya organları ise mevzunun art planına bakmadan algı operasyona girişerek ‘Türkiye Avrupa’nın çöplüğü oldu’ başlıklı haberler yayınladı. En dikkat çeken nokta ise artık dönüşümü çevreci bir adımken “çevrecilerin” bu adıma karşı çıkması…
HEM ÇEVRECİ HEM EKONOMİK
Çevreci bir adım olması yanında çok değerli ekonomik boyutları da olan atık dönüşümü şu anada dünyanın ana gündem hususlarından biriyken çıkan bu haberler Türkiye yeni döngüsel iktisat sisteminin dışında mı bırakılmak isteniyor sorularını akıllara getirdi.
Çıkan ‘çöp’ haberleri ve atık dönüşümü ile ilgili Haber7’nin sorularını yanıtlayan Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı’nın (PAGEV) İdare Kurulu Başkanı Yavuz Eroğlu, artık dönüşümün gerekliliğine ait çok çarpıcı tespitlerde bulundu.
“KİMSE ÇÖPE MİLYARLARDA DOLAR ÖDEMEZ”
‘Türkiye Avrupa’nın çöplüğü oldu’ haberlerini şaşkınlıkla izlediklerini söyleyen Eroğlu, “Bahse husus haberdeki bilgilerin kaynağı EUROSTAT. Bunlar halka açık bilgiler. Rastgele bir vatandaşımız internet sitesine girdiği vakit buradaki bilgileri görebiliyor. Fakat farklı olan Türkiye Avrupa’nın çöplüğü oldu denmesi. İngilizceden çevirirken bir söz kusuru var zira ithal edilen çöp değil atık. Yani geri dönüşüm için kullanılan hammadde.
Öbür nokta ise sayılara baktığımızda ortaya çıkıyor. Türkiye 14,7 milyon ton atık ithal etmiş ver karşısında 6,2 milyar dolar yazıyor. Artık soruyorum; bu çöpse kimse çöpe bu kadar para ödemez. Ayrıyeten bütün atık plastikmiş üzere bir algı var. Türkiye çok büyük bir demir-çelik eriticisi pozisyonundadır. Türkiye demir-çelik atıklarını alır bunları eritir ve bununla altyapıda, inşaatlarda kullandığımız eserleri üretir. Bu atıkların 11 milyon tonu metal. Bunların hepsi EUROSTAT’ın sayfasında olmasına karşın çıkan haberlerde bunları göremiyoruz.” dedi.
LİNEER İKTİSATTAN DÖNGÜSEL İKTİSADA GEÇİLİYOR
Türkiye çöp alıyor algısı yapılırken Avurpa’nın da dışarıdan atık ithal ettiğini belirten Eroğlu, “Şayet bu durum haberlerde tabir edildiği üzere çöpse o vakit Avrupa Birliği de çöp ithal ediyor. Velhasıl çıkan bu haberler kendi içinde çelişen birçok nokta barındırıyor. Bilgi kirlilikleri bir yana dönüşümün aslı çok değerli bir mevzu.
Bunun en kıymetli unsuru ise dünya artık lineer iktisattan Döngüsel iktisada geçiyor. Şu anda tüm dünyanın takip ettiği Yeşil Mutabakat ve İklim değişikliğinin getirdiği bir sonuç var. Artık sıfırdan maden çıkararak bunlardan eser elde etmek yerine geri dönüştürerek üretmek hem karbon ayak izi hem de ekonomik olarak önemli yararlar sunuyor.” açıklamasında bulundu.
Atık dönüşümünün en kıymetli yanının çevresel olduğuna lisana getiren Eroğlu, “Bu sebeple dünyada en trendlerden bir tanesi atıkların geri dönüştürülmesi. Geri dönüşüm iki türlü yapılır. Bir tanesi kendi ülkenizde atıkları geri dönüştürürsünüz, bu birinci önceliktir. Bu noktada plastikte Türkiye’nin değişik bir durumu var.
Her yıl atık dönüşüm oranımızı artırıyoruz fakat kaynağında farklı toplama noktasında istenilen düzeyde değiliz. Atık toplamada ikinci kısım depozito Tüketicilere atığını geri getirdiğinde bununla ilgili bedeli baştan vererek ödüllendirdiğinizde, atık toplama ölçüleri önemli artıyor.
TÜRKİYE GERİ DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ HAMMADDE ÜRETMEK ZORUNDA
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız bu bahiste Etraf Ajansı’nı kurdu bu sene piyasaya sürenlerle ilgili depozito iade kısmını başlattı.
Yani biz artık daha fazla yurtiçi atığı geri dönüştüreceğiz lakin burada değerli bir parantez açacağım; Türkiye istediği kadar en âlâ halde atıkları toplasa bile hala atık ithal edip geri dönüştürerek hammadde yapmak zorunda.
Türkiye çok büyük bir ihracatçı ülke. Biz Avrupa’nın en büyük beyaz eşya ihracatçısı pozisyonundayız, öbür bir yandan Avrupa’ya çok fazla araba ihraç ediyoruz, mamüller üretiyoruz bunlar ambalaj içinde Avrupa’ya gidiyor. Yani siz plastiği burada esere dönüştürüp Avrupa’ya sattınız.
Bazen haberlerde görüyoruz, imgelerde plastik, üzerinde İngiliz markasının logosu. Bu İngiltere’nin çöpü buraya geliyor deniyor. Türkiye birebir vakit Avrupa’nın en büyük esnek ambalaj üreticisi. Aslında geri gelen şey bizim burada üretip sattığımız gereç aslında.” dedi.
“BUGÜN UCUZ FAKAT ÇOK DEĞERLİ OLACAK”
Şu an için dönüştürülerek elden edilen eserler daha ekonomik olduğunu fakat gelecekte çok daha değerli bir hal alacağını söyleyen Eroğlu “Bu bu türlü kalmayacak. İlerleyen yıllarda dönüştürülmüş hammaddeler daha değerli olacak. Fakat bugün için tüketiciye oluşan birçok eserde dönüştürülmüş eserler daha ucuz. Ayrıyeten bu durum cari açığa da olumlu yansıyor.” dedi.
DÖNGÜSEL İKTİSADIN MERKEZİ OLMAK İSTİYORLAR
Ben birebir vakit Avrupa Birliği Plastik Üreticileri Derneği’nin İdare Heyeti üyesiyim. Orada en çok lobisi yapılan husus atıklar. Avrupalı firmalar, ‘Atıklar çok değerli sakın Türkiye’ye satmayın’ diyerek çok önemli lobi çalışmaları yapıyor. Firmalar atıkları Avrupa Birliği için dönüştürelim, hem istihdam hem de döngüsel iktisadın hammade kendilerinde kalsın istiyorlar. Bahsettiğimiz bu haberlerin asıl emeli Türk kamuoyu için değil… Avrupa Birliği yasasında çok açık bir ibare var. Diyor ki; Atıklar lakin geri dönüştürülmek üzere öteki ülkelere ihraç edilebilir. İstiyorlar ki atıklar orada kalsın, oradaki sanayi gelişsin, döngüsel iktisadın hammadesi Türkiye’ye güç olacağına Avrupa içinde kalsın. Türkiye üzere ülkeler hala petrolden elde edilmiş plastik hammdesini, metali hala madenden çıkarılıp yüksek fiyattan bunları kullansın. Döngüsel iktisadın kaynağı Avrupa içinde kalsın.” açıklamasında bulundu.
