Hindistan doğumlu Akademisyen ve müellif Kenan Malik, The Guardian gazetesinde yapay zekâ ile ilgili dikkat çeken bir yazı kaleme aldı. Malik, “Bilinçliliği unutun… Telaş, yapay zekânın insan önyargısını kopyalamasıdır” başlığıyla yayınladığı yazıda, “Bir robotun ‘bilinci’ konusundaki yaygara, çok daha rahatsız edici kaygıları gizler” diyerek yapay zekâ tartışılması gereken diğer sıkıntılar olduğunu söyledi.
BİLİNÇLİLİK FORMÜLE EDİLEMEZ
Bilinçlilik, manasını sezgisel olarak kavrayabildiğimiz lakin bilimsel tabirlerle formüle etmesi güç olan kavram olduğunu belirten Malik, şuurun ekseriyetle öz şuur, öz farkındalık ve zekâ üzere benzeri halde makus tanımlanmış kavramlarla karıştırıldığını söyledi.
Malik, daha sonra Google tarafından geliştirilen Diyalog Uygulamaları için Lisan Modeli (Lamda)’nin canlandığına dair tenkitlere şu biçimde cevap verdi: “Bilgisayar sembolleri işler. Program, bir sembol dizesini başkasına dönüştürmek için bir düzine kural yahut algoritmaya muhtaçlık duyar. Lakin bu sembollerin ne manaya geldiğini bilemez. Zira bir bilgisayar için, mana değersizdir. Çevrimiçi olan fevkalâde ölçüde metin üzerinde eğitilmiş LaMDA üzere büyük bir lisan modeli, beşerler için manalı kalıpları ve karşılıkları tanımada sırf ustalaşır Lemoine’in LaMDA ile yaptığı konuşmalardan birinde, “Ne tıp şeyler size zevk veriyor yahut sevinç hissettiriyor?” sorusuna “Mutlu ve canlandırıcı bir şirkette arkadaşlarla ve ailem vakit geçirmek” biçiminde yanıt aldı. Bu, bir insan için eksiksiz manada bir cevaptır. “Arkadaşlar ve aile ile vakit geçirmekten” keyif alıyoruz. Ama LaMDA hangi manada “aileyle vakit geçirdi”? LaMDA sırf kendisi için hiçbir şey söz etmeyen lakin beşerler için manalı bir cümleyi türetebilecek kadar düzgün programlanmıştır.”
İnsanlar da tıpkı biçimde düşünürken, konuşurken, okurken ve yazarken sembolleri işlerler. Ancak beşerler için bilgisayarların tersine mana her şeydir. İletişim kurduğumuzda, manası iletiyoruz. Önemli olan bir dizi simgenin sırf dışı değil, birebir vakitte içi de yani sadece sözdizimi değil kıymetli olan anlambilimidir. İnsanlar için mananın kıymeti toplumsal varlıklar olmazdandır. Kendime lakin, içinde yaşadığım ve öbür düşünen, hisseden, konuşan varlıklar topluluğuyla alaka kurduğum sürece mana veririm. Düşüncelerin altında yatan mekanik beyin süreçlerinin mana dediğimiz şeye çevrilmesi, bu tecrübesi manalandırmak için toplumsal bir dünya ve üzerinde muahedeye varılmış bir uzlaşım gerektirir.”
YAPAY ZEKÂ İLE İLGİLİ ENDİŞELENMEMİZ GEREKEN DİĞER ŞEYLER VAR
Malik daha sonra yapay zekâ ile ilgili tartışılması gereken diğer mevzuların olduğunu belirtti:
Yapay zekâ ile ilgili endişelenmemiz gereken birçok bahis var. Hiçbirinin önsezi ile alakası yok. Örneğin, önyargı sorunu var. Algoritmalar ve öbür yazılım biçimleri, insan topluluklarından alınan datalar kullanılarak eğitildiğinden, ekseriyetle bu toplumların önyargılarını ve tavırlarını kopyalarlar. Yüz tanıma yazılımı ırksal önyargılar sergiliyor ve beşerler yapay zekânın önyargısı nedeniyle yanlışlıkla tutuklanıyor. Sağlık hizmetlerinde veya işe alımda kullanılan yapay zeka, gerçek hayattaki toplumsal önyargıları çoğaltabiliyor.
…
Sonra kapalılık sorunu var. Yüz tanıma yazılımının artan kullanımından iddiaya dayalı polislik tekniklerine, bizi çevrimiçi olarak izleyen algoritmalardan Siri, Alexa ve Google Nest üzere meskendeki “akıllı” sistemlere kadar, yapay zekâ en içteki hayatlarımıza giriyor. Florida polisi, Amazon Echo aygıtları tarafından yapılan özel konuşmaların kayıtlarını indirmek için müsaade aldı. Dijital bir panoptikona yanlışsız tökezliyoruz.
Görünüşe nazaran Lemoine’nin argüman ettiği üzere, üzerinde “deney yapmak” için LaMDA’dan müsaade almamız gerekmiyor. Ancak teknoloji şirketlerinden ve devlet kurumlarından nezaret ve denetim için yapay zekâyı kullanma biçimleri konusunda daha fazla şeffaflık konusunda ısrar etmemiz gerekiyor. Yapay zekânın ortaya çıkardığı etik sıkıntılar, hassas bir makinenin fantezisinden hem çok daha küçük hem de çok daha büyük.”
