HANİFE BAŞ – Teknoloji geliştikçe yatırım yapılan alanlar da çeşitleniyor. Altın, döviz, gayrimenkul, borsa derken startup ekosistemi yatırımcılara yeni bir alan sunuyor. Artık pek çok yatırımcı listesine startup’ları da alıyor. Melek yatırımcılar, teşebbüs sermayesi fonları derken farklı yatırım formları de ortaya çıkıyor. Kitle fonlaması araçlarıyla bu alana yatırım yapan ferdî yatırımcı sayısı giderek artıyor. Bu fonlar sayesinde 1 TL’ye bile yatırım yapmak mümkün hale geldi.
Türkiye’de, 2022’nin birinci yarısında tohum, erken ve sonraki evrelerde 140 yatırım çeşidinde toplamda 1 milyar 393 milyon dolar yatırım yapıldı. Startup’ların yıldızının parladığı ve herkesin bu alana yatırım yapmanın yolunu araştırdığı bu periyotta, kesime yakın mercek tuttuk. Yatırım yollarını ve neler yapılabileceğini araştırdık.
Çok fazla ilgi var
Endeavor Türkiye İdare Şurası Lideri Emre Kurttepeli, Türkiye’de melek yatırımcı sayısının 2 bin, Türkiye odaklı ve şurası faal teşebbüslere yatırım yapan teşebbüs sermayesi fon sayısının da 50’nin üzerinde olduğunu anımsattı.
Profesyonel manada startup’lara yatırım yapmanın bilhassa geç evredeyse uzun ve meşakkatli araştırmalar gerektiğini belirten Kurttepeli, “Bunun yanında aranan kaynağın da büyüklüğü ferdi yatırımların karşılayamayacağı noktalara gelebiliyor. Bu nedenle borsada halka arz olan şirketleri saymazsak ortalama bir vatandaşın bu noktadaki varlığı epeyce az diyebiliriz. Bu basamaktaki şirketlere ekseriyetle mahallî yahut memleketler arası yatırım fonları, şirket kümeleri ve özel sermaye şirketleri yatırım yapmakta. Erken kademede yapılan yatırımlarda ise durum biraz daha farklı. Bilhassa son periyotta gelişen ve yayılan kitle fonlaması araçlarıyla halk kaynak arayan teşebbüslere çok daha kolay ve süratli halde yatırım yapabiliyor. Kıymet yaratma noktasında ekosisteme dahil olabiliyorlar. Bu bahiste ilginin de günden güne büyüdüğünü gözlemliyoruz” bilgisini verdi.
Kurttepeli, melek yatırımcıların genelde teşebbüs başına 50-100 bin dolar aralığında yatırım yaparken, fonların erken teşebbüs basamağında 1-3 milyon dolar aralığında yatırım yaptıklarını aktardı. Emre Kurttepeli, startup’lara yatırımın geri dönüşüyle ilgili de, “Amerika Silikon Vadisi’nde startup’lara yatırımın 3-5 yıl aralığında geri dönüşü oluyor. Ülkemizde bu müddet daha uzun. Genelde 10 yılı aşıyor” diyor.
Kurttepeli, yatırım büyüklüğü açısından market teslimat, oyun, yapay zeka, servis olarak yazılım ve pazarlama teknolojilerinin 2022’nin birinci yarısının en sıcak hususları olduğuna işaret ederek, “Bu yılın birinci yarısında yatırım sayısı açısından fintek, SaaS, yapay zeka, oyun, e-ticaret en sıcak hususlardı. 2022’nin birinci yarısında her dört yatırımdan birine yabancı yatırımcılar katıldı. 2022’nin birinci yarısında Türkiye, oyun yatırımlarında kendi rekorunu kırmakla kalmadı, birebir vakitte Avrupa’nın en çok oyun yatırımı alan ülkesi oldu” diye konuştu.
Ekosistemin boyutu değişti
Yemeksepeti’nin kurucusu, teşebbüsçü, melek yatırımcı ve küresel girişimcilik ağı GEN Türkiye Lideri Nevzat Aydın, Türkiye’de 2010’dan beri girişimcilik ekosisteminin boyutu ve ehemmiyetinin arttığına işaret etti. Aydın, “Türkiye değerli bir startup merkezi haline geldi. Bu gelişmeler startup’lara olan yatırımcı ilgisini de artırdı. Ülkemizde artık parlak fikirlere yatırımların boyutu da çeşitlilik gösteriyor. Türkiye’de yeni teşebbüsler her geçen gün artsa da şimdi dünyayla tıpkı düzeye gelemediğimizi de söyleyebilirim. İstenilen noktaya gelebilmek için girişimcilik ekosisteminin tüm modüllerinin gerçek ve uyumlu çalışması lazım. Lakin üniversitelerin yürüttüğü faaliyetlerin, melek yatırımcıların, risk sermayesi fonlarının, kuluçka merkezleri ve teknoparkların çoğalması, KOSGEB, TÜBİTAK ve gibisi kurumlarca verilen Ar-Ge takviyelerinin artması, girişimciliğin müfredata eklenmesi, melek yatırımcı kanununun olması ve son olarak GEN Türkiye üzere tertiplerin varlığı, ekosistemin büyümesini müspet tarafta etkilemeye başladı. Türkiye’de girişimcilik ekosistemi bir döngüden oluşuyor, yatırımcılar, devlet teşviki, eğitim bir bütün ve bütün halinde hareket edilmesi de bir gereklilik” değerlendirmesi yaptı.
Nevzat Aydın, bir startup’a yatırım yaparken nelere dikkat ettiği konusunda şunları söyledi: “Yatırımcılık da girişimcilik üzere tutku gerektiren bir iş. Benim maksadım her vakit tutkuyla bağlandığım bir fikri, insanların hayatını ve yaşayış hallerini değiştirecek bir iş modeline dönüştürebilmek oldu. Bu ışığı gördüğüm her teşebbüsü de desteklemeye çalışıyorum. Genel olarak yatırımlarımda hangi kesimde olursa olsun, kesinlikle teknolojiyi iş modelinin içine adapte edebilmiş olmasına dikkat ediyorum. Yatırım stratejim ise genelde internet, teknoloji ve pazaryeri üzerine oluyor. Zira benim bildiğim bahisler bunlar. Ayrıyeten gençlerle irtibat kurmayı da seviyorum. Çok uzun bir devirdir yatırımcı kimliğimi genç girişimcilere takviye olmak üzerine kurdum diyebilirim. Bir melek yatırımcı olarak bu türlü güçlü bir devirde de inandığım kişi ve projelere yatırım yapmaya devam edeceğim. Tüketiciye azamî yarar sağlayacak, bu devirde hayatımızı kolaylaştıracak teşebbüslere yatırım yapmak şu an için öncelikli planım.”
Bunlara dikkat edin
Dünyada ve Türkiye’de startup rüzgarı esiyor. Muvaffakiyet kıssaları çok. Lakin başarısızları da göz önüne almak gerekiyor. Yatırımınızı yüze katlayabilirsiniz. Her yatırımda olduğu üzere kaybedebilirsiniz de. Startup’lara yatırım yaparken dikkat edilmesi gerekenler var.
Yatırım yapacağınız startup’ı yeterli araştırın. Kurucu takımına bakın. Birinci teşebbüsleri mi? İş hayatı tecrübeleri var mı? Grup çalışmaları nasıl, işe vakıflar mı? İş planı, iş modelleri, vizyonları nedir?
İş fikri rekabetçi mi? Rakiplerinden farkı ve üstünlüğü nedir? Hangi pazara ve kitleye hitap ediyor?
Öncelilkle bildiğiniz bölümlerdeki teşebbüslere yatırım yapmanız öneriliyor. Böylelikle teşebbüsleri daha düzgün tahlil edebilirsiniz. Farklı bir daldaki teşebbüs ilginizi çektiyse o bölümü kesinlikle araştırın.
Ortaklık yapısı ve şirket sermayesini araştırın. Ticaret sicil kaydına kesinlikle bakın. Finans durumu kıymetli. Gelecek planlarını inceleyin.
Türkiye’nin en büyük startupları
Yurtdışına açılma gayesi olsun.
Yatırımcı kendi finansal tahlilini de uygun yapmalı.
Startup yatırımının risklerini ve potansiyel yararlarını göz önünde bulundurarak, o yıl içerisinde yatırım yapmak istedikleri fiyatı netleştirip en az 10 teşebbüse bu sayısı bölüp portföy oluşturmalı.
HANİFE BAŞ – Teknoloji geliştikçe yatırım yapılan alanlar da çeşitleniyor. Altın, döviz, gayrimenkul, borsa derken startup ekosistemi yatırımcılara yeni bir alan sunuyor. Artık pek çok yatırımcı listesine startup’ları da alıyor. Melek yatırımcılar, teşebbüs sermayesi fonları derken farklı yatırım formları de ortaya çıkıyor. Kitle fonlaması araçlarıyla bu alana yatırım yapan ferdî yatırımcı sayısı giderek artıyor. Bu fonlar sayesinde 1 TL’ye bile yatırım yapmak mümkün hale geldi.
Türkiye’de, 2022’nin birinci yarısında tohum, erken ve sonraki evrelerde 140 yatırım çeşidinde toplamda 1 milyar 393 milyon dolar yatırım yapıldı. Startup’ların yıldızının parladığı ve herkesin bu alana yatırım yapmanın yolunu araştırdığı bu periyotta, kesime yakın mercek tuttuk. Yatırım yollarını ve neler yapılabileceğini araştırdık.
Çok fazla ilgi var
Endeavor Türkiye İdare Şurası Lideri Emre Kurttepeli, Türkiye’de melek yatırımcı sayısının 2 bin, Türkiye odaklı ve şurası faal teşebbüslere yatırım yapan teşebbüs sermayesi fon sayısının da 50’nin üzerinde olduğunu anımsattı.
Profesyonel manada startup’lara yatırım yapmanın bilhassa geç evredeyse uzun ve meşakkatli araştırmalar gerektiğini belirten Kurttepeli, “Bunun yanında aranan kaynağın da büyüklüğü ferdi yatırımların karşılayamayacağı noktalara gelebiliyor. Bu nedenle borsada halka arz olan şirketleri saymazsak ortalama bir vatandaşın bu noktadaki varlığı epeyce az diyebiliriz. Bu basamaktaki şirketlere ekseriyetle mahallî yahut memleketler arası yatırım fonları, şirket kümeleri ve özel sermaye şirketleri yatırım yapmakta. Erken kademede yapılan yatırımlarda ise durum biraz daha farklı. Bilhassa son periyotta gelişen ve yayılan kitle fonlaması araçlarıyla halk kaynak arayan teşebbüslere çok daha kolay ve süratli halde yatırım yapabiliyor. Kıymet yaratma noktasında ekosisteme dahil olabiliyorlar. Bu bahiste ilginin de günden güne büyüdüğünü gözlemliyoruz” bilgisini verdi.
Kurttepeli, melek yatırımcıların genelde teşebbüs başına 50-100 bin dolar aralığında yatırım yaparken, fonların erken teşebbüs basamağında 1-3 milyon dolar aralığında yatırım yaptıklarını aktardı. Emre Kurttepeli, startup’lara yatırımın geri dönüşüyle ilgili de, “Amerika Silikon Vadisi’nde startup’lara yatırımın 3-5 yıl aralığında geri dönüşü oluyor. Ülkemizde bu müddet daha uzun. Genelde 10 yılı aşıyor” diyor.
Kurttepeli, yatırım büyüklüğü açısından market teslimat, oyun, yapay zeka, servis olarak yazılım ve pazarlama teknolojilerinin 2022’nin birinci yarısının en sıcak hususları olduğuna işaret ederek, “Bu yılın birinci yarısında yatırım sayısı açısından fintek, SaaS, yapay zeka, oyun, e-ticaret en sıcak hususlardı. 2022’nin birinci yarısında her dört yatırımdan birine yabancı yatırımcılar katıldı. 2022’nin birinci yarısında Türkiye, oyun yatırımlarında kendi rekorunu kırmakla kalmadı, birebir vakitte Avrupa’nın en çok oyun yatırımı alan ülkesi oldu” diye konuştu.
Ekosistemin boyutu değişti
Yemeksepeti’nin kurucusu, teşebbüsçü, melek yatırımcı ve küresel girişimcilik ağı GEN Türkiye Lideri Nevzat Aydın, Türkiye’de 2010’dan beri girişimcilik ekosisteminin boyutu ve ehemmiyetinin arttığına işaret etti. Aydın, “Türkiye değerli bir startup merkezi haline geldi. Bu gelişmeler startup’lara olan yatırımcı ilgisini de artırdı. Ülkemizde artık parlak fikirlere yatırımların boyutu da çeşitlilik gösteriyor. Türkiye’de yeni teşebbüsler her geçen gün artsa da şimdi dünyayla tıpkı düzeye gelemediğimizi de söyleyebilirim. İstenilen noktaya gelebilmek için girişimcilik ekosisteminin tüm modüllerinin gerçek ve uyumlu çalışması lazım. Lakin üniversitelerin yürüttüğü faaliyetlerin, melek yatırımcıların, risk sermayesi fonlarının, kuluçka merkezleri ve teknoparkların çoğalması, KOSGEB, TÜBİTAK ve gibisi kurumlarca verilen Ar-Ge takviyelerinin artması, girişimciliğin müfredata eklenmesi, melek yatırımcı kanununun olması ve son olarak GEN Türkiye üzere tertiplerin varlığı, ekosistemin büyümesini müspet tarafta etkilemeye başladı. Türkiye’de girişimcilik ekosistemi bir döngüden oluşuyor, yatırımcılar, devlet teşviki, eğitim bir bütün ve bütün halinde hareket edilmesi de bir gereklilik” değerlendirmesi yaptı.
Nevzat Aydın, bir startup’a yatırım yaparken nelere dikkat ettiği konusunda şunları söyledi: “Yatırımcılık da girişimcilik üzere tutku gerektiren bir iş. Benim maksadım her vakit tutkuyla bağlandığım bir fikri, insanların hayatını ve yaşayış hallerini değiştirecek bir iş modeline dönüştürebilmek oldu. Bu ışığı gördüğüm her teşebbüsü de desteklemeye çalışıyorum. Genel olarak yatırımlarımda hangi kesimde olursa olsun, kesinlikle teknolojiyi iş modelinin içine adapte edebilmiş olmasına dikkat ediyorum. Yatırım stratejim ise genelde internet, teknoloji ve pazaryeri üzerine oluyor. Zira benim bildiğim bahisler bunlar. Ayrıyeten gençlerle irtibat kurmayı da seviyorum. Çok uzun bir devirdir yatırımcı kimliğimi genç girişimcilere takviye olmak üzerine kurdum diyebilirim. Bir melek yatırımcı olarak bu türlü güçlü bir devirde de inandığım kişi ve projelere yatırım yapmaya devam edeceğim. Tüketiciye azamî yarar sağlayacak, bu devirde hayatımızı kolaylaştıracak teşebbüslere yatırım yapmak şu an için öncelikli planım.”
Bunlara dikkat edin
Dünyada ve Türkiye’de startup rüzgarı esiyor. Muvaffakiyet kıssaları çok. Lakin başarısızları da göz önüne almak gerekiyor. Yatırımınızı yüze katlayabilirsiniz. Her yatırımda olduğu üzere kaybedebilirsiniz de. Startup’lara yatırım yaparken dikkat edilmesi gerekenler var.
Yatırım yapacağınız startup’ı yeterli araştırın. Kurucu takımına bakın. Birinci teşebbüsleri mi? İş hayatı tecrübeleri var mı? Grup çalışmaları nasıl, işe vakıflar mı? İş planı, iş modelleri, vizyonları nedir?
İş fikri rekabetçi mi? Rakiplerinden farkı ve üstünlüğü nedir? Hangi pazara ve kitleye hitap ediyor?
Öncelilkle bildiğiniz bölümlerdeki teşebbüslere yatırım yapmanız öneriliyor. Böylelikle teşebbüsleri daha düzgün tahlil edebilirsiniz. Farklı bir daldaki teşebbüs ilginizi çektiyse o bölümü kesinlikle araştırın.
Ortaklık yapısı ve şirket sermayesini araştırın. Ticaret sicil kaydına kesinlikle bakın. Finans durumu kıymetli. Gelecek planlarını inceleyin.
Türkiye’nin en büyük startupları
Yurtdışına açılma gayesi olsun.
Yatırımcı kendi finansal tahlilini de uygun yapmalı.
Startup yatırımının risklerini ve potansiyel yararlarını göz önünde bulundurarak, o yıl içerisinde yatırım yapmak istedikleri fiyatı netleştirip en az 10 teşebbüse bu sayısı bölüp portföy oluşturmalı.
