Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, maliyetler karşısında üretim yapmakta zorlanan çiftçinin gelecek yıl tarlada kalabilmesi için, Toprak Mahsulleri Ofisinin (TMO), 2021-2022 periyodunda müdahale alım fiyatını üretici maliyetlerini, ithalat ve dünya fiyatlarını gözeterek açıklaması gerektiğini bildirdi.
Bayraktar, yaptığı yazılı açıklamada, mayıs ayında üretici ile market ortasındaki fiyat farklılıklarını, üreticinin hububattaki fiyat beklentisini, mayıs ayı girdi fiyatlarını ve 1 Haziran Dünya Süt Günü münasebetiyle süt dalında yaşanan son gelişmeleri kıymetlendirdi.
Mayısta üretici ile market ortasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 522,5 ile elmada görüldüğünü belirten Bayraktar, bunu yüzde 393,6 ile kabak, yüzde 373,7 ile ıspanak, yüzde 330,8 ile salatalık, yüzde 325,1 ile marul, yüzde 292,1 ile sivri biber, yüzde 268,8 ile kuru üzüm, yüzde 253,3 ile kuru fasulye, yüzde 245,4 ile yeşil mercimeğin takip ettiğini vurguladı. Bayraktar, üreticide 2 lira olan elmanın 12 lira 45 kuruşa, 2 lira 34 kuruş olan kabağın 11 lira 55 kuruşa, 3 lira olan ıspanağın 14 lira 21 kuruşa, 1 lira 59 kuruş olan salatalığın da 6 lira 85 kuruşa markette satıldığını kaydetti.
Kelam konusu ayda markette 38 eserin 26’sında fiyat artışı, 12’sinde ise fiyat düşüşü görüldüğünü tabir eden Bayraktar, mayısta markette fiyatı en fazla artan eserin yüzde 58,4 ile limon olduğunu, bunu yüzde 47 ile kuru soğan, yüzde 42,2 ile havuç, yüzde 30,5 ile toz şeker, yüzde 29,2 ile ıspanak, yüzde 24,5 ile patates, yüzde 22,8 ile kuru kayısı, yüzde 22,6 ile fındık içinin izlediğini bildirdi.
‘DEPO MASRAFLARININ ARTMASI FİYATLARI YÜKSELTTİ’
Markette fiyatı en çok azalan eserin ise yüzde 57,4 ile salatalık olduğuna dikkati çeken Bayraktar, bunu yüzde 47,7 ile sivri biber, yüzde 41,8 ile marul, yüzde 35,6 ile patlıcanın takip ettiğini belirtti. Bayraktar, mayısta üreticide fiyatı en çok düşen eserin yüzde 62,3 ile marul olduğunu, bunun akabinde yüzde 59,4 ile sivri biber, yüzde 55 ile maydanozun geldiğini aktardı. Üreticide en fazla fiyat artışının yüzde 20 ile limonda olduğuna işaret eden Bayraktar, “Mayıs ayında üreticide 29 eserin 8’inde fiyat artışı olurken, 13’ünde fiyat düşüşü görüldü, 8 eserde ise fiyat değişimi olmadı” sözünü kullandı.
Bayraktar, üretici ile market ortasındaki fiyat farklılıklarının sebeplerine ait olarak, “Mayıs ayında fiyatı en fazla artan eser, markette ve üreticide limon, fiyatı en fazla düşen eser ise markette salatalık olurken, üreticide fiyatı en fazla düşen eser marul oldu. Limonda piyasaya depolardan yatak limon arzının devam etmesi, depo masraflarının artması fiyatların yükselmesine yol açtı. Arz talep değişimi ve yem fiyatlarındaki artış et fiyatlarının yükselmesinde tesirli olmuştur. Havaların ısınmasıyla birlikte tarla eserlerinin piyasaya arzının artması, önümüzdeki periyot tüketici fiyatlarına olumlu tarafta yansıyacaktır” dedi.
‘TMO STRATEJİK BİR KONUMDA’
TZOB Lideri Bayraktar, Türkiye için bilhassa hububat arzının değerine dikkati çekerek, “Rusya-Ukrayna Savaşı’nın, başta hububat olmak üzere, tarıma tesiri ve ülkemizdeki ziraî gelişmeler, hububat üretimine çok daha fazla ehemmiyet vermemiz gerektiğini göstermektedir. Zira TÜİK’in kestirimi sayılarında da tabir edildiği üzere bu yıl buğday rekoltesi 20 milyon tonun altında beklenmektedir. TMO, maliyetler karşısında üretim yapmakta zorlanan çiftçinin önümüzdeki yıl tarlada kalabilmesi için 2021-2022 periyodunda müdahale alım fiyatını üretici maliyetlerini, ithalat ve dünya fiyatlarını gözeterek açıklamalıdır” dedi.
Dünya buğday fiyatlarının ortalama 476 dolar düzeylerinde olduğunu aktaran Bayraktar, “Bugünlerdeki dolar kuruna nazaran FOB dünya fiyatları yaklaşık ton başına 7 bin 800 lira düzeyindedir. Devam eden Rusya-Ukrayna Savaşı’nın dışında dünyada üretici ülkelerin ihracata getirdiği kısıtlamalar hububatta spekülasyona davetiye çıkarmaktadır. TMO stratejik bir pozisyondadır. Üreticiyi mutlu edecek bir fiyat siyasetiyle hububat alımı yapamazsa piyasayı regüle edecek güvenlik stoku oluşturamayacaktır. Aksi takdirde kesimde spekülasyona davetiye çıkarmış olur, stokçuluk yapmak isteyenlere de gün doğar. Bu fırsatçılar, stoklayacakları buğday nedeniyle halkın ekmeğinin fiyatıyla oynayabilirler. Un ve makarna üretimimiz ve ihracatımız da düşebilir. Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak şimdiden TMO’yu uyarıyor, gerekli önlemleri almaya davet ediyoruz” sözlerini kullandı.
‘MAZOT FİYATI BİR YILDA YÜZDE 240 ARTTI’
Bayraktar, gübre fiyatlarının da mayısta bir evvelki aya nazaran küçük bir oranda düşüş gösterse de fiyatların üreticiler açısından hala çok yüksek olduğunu belirtti.
Geçen yılın mayıs ayına nazaran ise son bir yılda, üre gübresinin yüzde 253, kalsiyum amonyum nitrat gübresi yüzde 224 arttığını tabir eden Bayraktar, “Mazot fiyatı aylık bazda yüzde 6.5, son bir yıla nazaran ise yüzde 238.7 arttı. Besi yemi yüzde 128, süt yemi yüzde 132 arttı. Elektrik fiyatları yüzde 99.7, zirai ilaç fiyatları ise yüzde 88.2 ile 140 ortası oranlarda artış gösterdi. Girdi fiyatları enflasyonun yaklaşık 3 katı oldu. Girdiler makul fiyatlardan üreticilere ulaştırılmalı, üretimin sürdürülebilirliğinin çok değer kazandığı bugünlerde üreticilerin üretimden kopması yahut az üretmesi önlenmelidir” dedi.
‘OKUL SÜTÜ PROGRAMI TEKRAR HAYATA GEÇİRİLMELİ’
Şemsi Bayraktar, 1 Haziran’ın Dünya Süt Günü olarak kutlandığına dikkati çekerek, büyükbaş hayvancılığın ayakta kalabilmesi, kırmızı et üretiminde eza yaşanmamasının fakat sütün istikrarlı, kâfi ve teminatlı bir pazara sahip olmasıyla mümkün olduğunu vurguladı.
Kelam konusu koşulları haiz bir pazarın oluşmasının ise istikrarlı bir tüketim ve buna bağlı bir üretimle sağlanabileceğini belirten Bayraktar, “Son bir yılda mısır silajı fiyatları yüzde 148, süt yemi yüzde 131, saman yüzde 117, yonca ise yüzde 108 oranında arttı. Üreticilerimizi daldan küstürmemek, üretimden koparmamak ve kesime tutunmalarını sağlamalıyız. Aksi durumda üreticilerimizi geriye döndürmemiz mümkün olmaz. Üretimin sürdürülebilirliğini sağlamak için en az 1.5 olarak belirlenen çiğ süt/yem paritesinde dengeyi sağlayacak önlemler alınmalıdır. Hayvancılık takviyeleri artarak devam etmelidir. Daima artan yem fiyatlarına radikal önlemler alınmalı, yem piyasasına müdahale edilmelidir. Bu kapsamda yemde de akaryakıtta uygulanan eşel taşınabilir sistem üzere bir sistem hayata geçirilmeli, üreticilerin yeme gelen artırımlar nedeniyle mağdur olmaları ve belirlenen pariteden sapmalar önlenmelidir. Okul sütü programı tekrar hayata geçirilmeli, program doğal yolla imal edilen peynir, yoğurt, ayran, dondurma üzere süt eserleriyle çeşitlendirilmelidir” tekliflerini sıraladı.
