ÖNDER YILMAZ / ANKARA – Sosyal Medya ve Dijital Güvenlik Eğitim Araştırma Merkezi (SODİMER) Lideri Prof. Dr. Levent Eraslan ile Lider Danışmanı Av. Ecem Tuğçe Topçu, hükümetin “telif hakkı” konusunda çalışmalarını Milliyet’e kıymetlendirdi.
915 milyar euro
Türkiye’nin “dijital telif yasası” çıkarması gerektiğini belirten Eraslan, “Google, Türkiye’de en çok kullanılan arama motoru. Yapılan haberlerin, çalışmaların, emeğin kesinlikle teliflendirilmesi gerekli. Search (arama) kısmına ilgili mevzuyu yazıp tıkladığımızda gelen her şeyin bir bedeli var. Google, Avrupa Birliği (AB) Telif Hakkı Kuralları’nı kabul etti. AB’nin telif hakları Google’ı buna mecbur etti. Burada bir regülasyon/düzenleme var. AB’nin telif hakkı kuralları olmasaydı, Google, içeriklere para vermek için bu türlü bir sisteme gitmezdi. Bizim de bunu mecburî hale getirmemiz gerekiyor” görüşünü söz etti. Eraslan, AB’de telif haklarının ekonomik açıdan kıymetli bir yere sahip olduğunu, rakamsal olarak, “AB sonları içerisinde 11.65 milyon bireye istihdam imkanı yarattığını, yılda ekonomik açıdan 915 milyon Avro civarında katkı sağladığını, bunun da AB iktisadının yüzde 6.8’lik kısmını oluşturduğunu” vurguladı. Eraslan, Türkiye’nin yasa çalışmalarında Almanya’daki telif hakkı düzenlemelerinin dikkate alınmasını önerirken, “Almanya yoruma açık olmayan net ve katı düzenlemeler gerçekleştirdi. Google mevzuat açısından boşluk bulamadığı için hareket edemiyor. Avrupa’da yaklaşık 1 milyar euro’luk katkının 3’te 2’sini Almanya’daki medya şirketlerine vermek zorunda kalıyor. Türkiye de bu yolda ilerlemeli”
dedi. Eraslan, telif hakkı düzenlemesi için medya alanındaki meslek birliklerine kıymetli vazife düştüğünü ve mevzuyu gündemde tutmaları gerektiğini kaydetti.
YASADA NELER OLMALI?
Prof. Dr. Levent Eraslan ve Av. Ecem Tuğçe Topçu, Fikir ve Sanat Eserli Kanunu’nda yapılması gereken değişiklikleri şöyle sıraladılar:
– Google, Facebook (Meta) üzere internet platformlarının haber özetlerine yer vermeleri halinde haber kaynağı olan haber yayıncılarına lisans fiyatı ödenmesi öngörülmeli.
– Haber yayıncıları, yayınları meydana getiren eser sahiplerine Google üzere bilgi toplumu hizmet sağlayıcılarından aldıkları bedelden uygun bir hisse ödemek zorunda bırakılmalı. Böylece hem haber yayıncıları hem eser sahipleri Google üzere platformlara karşı korunmuş olacaktır.
– Yalnızca hyperlink verilmesi durumu ‘tekil kelimelerin’ kullanılması halinde platformların lisans ödenmesine gerek olmayacağı düzenlenebilir. Bu türlü bir düzenlemede istisna sonları açık çizilmelidir.
– Hudut ötesi içerik erişiminin arttırılmasına ait husus düzenlenmesi gerekmektedir.
– Arşiv kayıtları yeni kuşaklar için dijitalleştirilmeli. Böylelikle telif hakkı muhafazası altındaki eser icra üretim ve yayınlarının eğitim araştırma, kültürel mirası müdafaa hedefleri ile kullanım imkânlarının arttırılmalı.
– Dijital alandan yararlanılarak telif haklarının daha yeterli bir ticari alana kavuşturulması amaçlanmalı.
– Haber yayınlarının yayıncılarının haklarının korunması için haklar tanınmalı. Lakin bu haklar, ferdi kullanıcılar tarafından basın yayınlarının özel yahut ticari olmayan kullanımları için geçerli olmamalı.
– Bilimsel yahut akademik hedeflerle yayımlanan daima yayınlar husus düzenlemesinde ayrık tutulmalı.
– Platformlara, yüklenen içeriklere ait bir sorumluluk yüklenmelidir, bu sorumluluğun sonları öncesinde net bir halde belirlenmeli bilhassa bilgi edinme emelli kâr gayeli olmayan paylaşımlar başka tutulmalı.
– Düzenlemelere uyulmadığında karşılaşılacak yaptırımlar öngörülmeli.
Ancak temel hedef ağır cezalandırma değil, caydırma olmalı. Haber yayıncıları ve eser sahiplerinin haklarını platformlardan alamadıkları noktada platformlara idari para cezasına hükmedilmesi kararlaştırılabilir. Öteki ihlallere sebebiyet verilme durumlarına karşılık başka kanun yolları gizli tutulmalı.
