Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, Yargıtay’ın Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi Ortak Projesi Ulusal İçtihat Forumu’nda konuştu.
Bakan Bozdağ’ın konuşmasından öne çıkan başlıklar:
Son olarak bir tartışmaya daha değinmek isterim. Son günlerde her konutta, her iş yerinde, sokakta, televizyonda tartışılan bir diğer hukuk kurumumuz var. Haksız tahrik kurumu nitekim büyük boyutlarıyla tartışılmaktadır. Daha evvel de yeniden bayana karşı şiddet ve bayan cinayetleri konusunda da haksız tahrikle ilgili, takdiri indirim nedenleri tartışılmış, artık de öteki 29. unsurdaki indirim nedenleri geniş bir boyutta tartışılmaktadır. Bu tartışmaları elbette yararlı görüyoruz. Yanlışsız sonuçların ortaya çıkması hem Türkiye Büyük Millet Meclis’imize hem de içtihat oluşturan Yüksek Yargıtay’ımıza ve karar verici mahkemelerimize yol göstermesi bakımından elbette yararlı görüyoruz. Fakat yüksek heyetinizin huzurunda söz etmek isterim ki, haksız tahrikin uygulaması konusunda yaşanan tartışmalar, son Pınar Gültekin mahkemesinin kararıyla değil ayrıca kararlarla da Türkiye’nin gündeminde çok ağır yer aldı.
Çünkü sonuçta haksız tahrik kurumu, yüzyıllardır olan ve bütün hukuk sistemlerinde varlığını koruyan bir kurumdur. Bu kuruma hayatiyet kazandıracak, adalet hissini güçlendirecek, uygulamalara vesile kılacak, adaletsizliği önleyecek uygulamalara fren olacak bir içtihat ve bir kıymetlendirme elbette Yüksek Mahkemenin ve yargının da son derece üzerinde durması gereken bir mevzu olduğuna yürekten inandığımı burada söz etmek isterim.
“HAKSIZ TAHRİK KONUSUNUN TARTIŞILMAYA AÇILMASINDA YARAR GÖRÜYORUM”
Bunun sonu, hududu nedir? Aşikâr. Pek çok içtihat da var. Lakin aşikâr ki bu içtihatları bir sefer daha gözden geçirmekte ve bu hususlarda daha kapsamlı değerlendirmelere Türkiye’mizin, Yüksek Yargıtay’ımızın rehberliğine bu bahiste önemli bir formda gereksinimi var. Pek çok mevzuda olduğu üzere ben Yüksek Yargıtay’ımızın bu manada da yol açıcı, ön açıcı kararlara imza atacağına yürekten inanıyorum. Olaylardan ve kararlardan bağımsız olarak bunları söz ediyorum. O denli değerlendirilmesini de herkesten tabir etmek istiyorum. Haksız tahrik konusunun Türkiye’de tartışılmaya açılmasında son derece yarar gördüğümü buradan söz etmek istiyorum.
Bir soru sorarak da bu tartışmayı Yüksek Yargıtay’ımızın huzurunda Türkiye kamuoyunun dikkatine sunmak istiyorum. Yalnızca soru. Bir kanaatimi tabir etmeden. Tasarlayarak ya da canavarca hisle yahut eziyet çektirerek taammüden öldürme kabahatinin işlenmesi halinde tahrik nasıl uygulanmalı? Ya da uygulanmamalı mı? Uygulanacaksa bunun başka kabahat tipleriyle sanki tasarlayarak ya da canavarca hisle ve eziyet çektirerek taammüden öldürme kabahatinin cezai yaptırımı uygulanırken hepsi eşit mi olacak? Ortalarında bir skala, bir kademelendirme olacak mı, olmayacak mı? Bunları tartışmakta bunlarla ilgili değerlendirmeler yapmakta ben son derece yarar görüyorum.
Ceza hukukçularımızı da hukukçularımızı da bu sıkıntının enine uzunluğuna tartışılmasına davet ediyorum. Ve bu tartışmaların hem Türkiye Büyük Millet Meclis’imize hem de Yüksek Yargıtay’ımıza ve birinci derece mahkemelerimize büyük faydalar sağlayacağına yürekten inandığımı söz etmek istiyorum. Haksız tahrik kuruluşunu yanlışsız ve hakkı olan bir yere ve istikrarlı bir uygulamaya kavuşturmak, ne yaparsa yapsın Türkiye Büyük Millet Meclisi hangi maddeyi düzenlerse düzenlesin eninde sonunda Yüksek Yargıtay’ımızın çok saygın üyelerinin vereceği ya da verdiği istikrarlı içtihatlarla mümkün olacaktır. Yolu siz açacak, istikameti siz gösterecek, rehberliği siz yapacak, birinci derecede ve istinafta vazife yapan herkesi sizin verdiğiniz kararlar elbette aydınlatacak, aydınlatıcı olacaktır.
“BİZ BAYANA KARŞI ŞİDDETLE UĞRAŞ KONUSUNDA BAYANDAN YANA TARAFIZ”
Türkiye’de bayan hakları ve bayana karşı şiddet konusunda son derece değerli adımlar attık. Nitekim hem Türk Ceza Kanunu’muzda hem de öteki mevzuatlarımızda kıymetli değerlendirmeler, değerli değişiklikler yapıldı. 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun bayanlara karşı işlenen kimi kabahatleri siz daha çok yeterli bileceksiniz. Kamuoyu bakımından söz etmek istiyorum. Âdâbı genele ve nizâm-ı aile aleyhinde cürümler başlığı altında 8. babda düzenlendiğini görüyoruz. Cinsel akın hatası dahil pek çok cinsel nitelikli kabahatlerin bayana karşı değil de âdâb-ı genele ve nizâm-ı aile aleyhine işlenen cürümler olarak nitelendirildiğini daima bir arada gördük. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu bütün cürümler bakımından bayanı birey kabul eden her cürmün bu cinsel içerikli hatalar dahil âdâb-ı genele değil nizâm-ı aile aleyhine cürüm değil şahsen direkt bayan aleyhine işlenen hata olarak kabul eden önemli bir ideoloji değişikliğini beraberinde getirdi. Taammüden adam öldürme cürmünün üst soy ya da alt soydan birine karşı işlenmesi halinde bildiğiniz üzere ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası veriliyordu.
Yapılan son düzenlemelerle 5237’nin birinci hali ve devam eden yıllarda yapılan değişikliklerle eş ve boşanmış eş, kardeşe karşı işlenmesi halinde de nitelikli hal kabul edildi ve ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası yaptırımına bağlandı. Son yaptığımız düzenlemeyle de biliyorsunuz bayana karşı taammüden öldürme cürmünün işlenmesi halinde failin ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasıyla cezalandırılacağı çok açık ve net bir formda yasaya kondu.
Bu, bayanlarımızı taammüden öldürme kabahatine karşı korumak için cezaların önleyici işlevinin ceza yasamıza ve uygulamamıza yerleşmesi son derece değerli olduğunu buradan söz etmek isterim. Öte yandan taammüden yaralama hatasının da tekrar birebir halde üst soya alt soya karşı işlenmesi nitelikli halde bunun içerisine eşe karşı, boşanmış eşe karşı işlenmesi nedenini yeniden nitelikli haller ortasına koyduk ve aile içi şiddeti resen takip edilen hatalar ortasına aldık. Takibi, şikayete bağlı olan cürümlerin dışarısına çıkardık. Biz bayana karşı şiddetle gayret konusunda bayandan yana tarafız. Bu noktada netiz ve her vakit tabir ettik. Sonuna kadar da bu taraflılığımızı tabir edeceğiz.
Onun için de Anayasa’mızın 10. unsuruna, bayanla ilgili bahisleri olumlu ayrımcılık olarak düzenledik ve bayanlar lehine yapılan düzenlemelerin Anayasa’mızın eşitlik unsuruna alışılmamış değerlendirilemeyeceğini net bir halde söz ettik. Bundan sonra da Türkiye’mizde bayanlar lehine düzenlemeleri yapmaya, adımları atmaya, eşitliği sağlamak için gerekirse müspet ayrımcılığı yapmaya tereddütsüz devam edeceğimizi buradan bir sefer daha tabir etmek isterim.
“ELEŞTİRİLER YOL GÖSTERİCİ OLDUĞU TAKDİRDE YAPAN OLUR”
Yargının kararları elbette eleştirilebilir. Bunda hiçbir şey yok. Tenkitler yol gösterici olur, yapan olduğu takdirde. Lakin şunu unutmamak lazımdır ki, birinci derece mahkemesi bir karar verdiğinde bu sonuncu bir karar değildir. Sonuçta ismi üstünde birinci derece mahkemesi kararıdır. Bunun üzerinde istinaf yolu vardır. Onun üzerinde pak yolu vardır, temyiz mahkemesinin verdiği karar sonuncu karardır. Kesin karardır. Ortaya çıkan kararla bir dava bitmiş, neticelenmiş, katılaşmış olmaz.
O nedenle de yargılama süreçlerinin sonuna kadar her bahiste, her kararda takip edilmesinde Yüksek Mahkememizin kesin kararıyla nokta konuluncaya kadar sürecin yürüdüğünün bilinmesinde yarar vardır. Elbette hepimizi rahatsız eden kararlar olabilir. Lakin bu kararlar şayet doğruysa istinaf ve Yargıtay teyit edecektir. Yok eksiği varsa istinaf ve Yargıtay düzeltecektir. Yok yanlışsa istinaf ve Yargıtay o yanlışa Anayasa ve yasalar çerçevesinde müdahale edecek ve o kararların yanlışsız yere oturtulmasına elbette katkı sağlayacaktır.
O yüzden de bu hususta süreçlerin sağlıklı takip edilmesi, tartışmaların ve tenkitlerin hukukun somutluklarının gözetilerek hukuk içinde ve hukuka uygun biçimde yapılmasında son derece yarar olduğunu buradan tabir etmek isterim. Türkiye’nin buna muhtaçlığı var.
“SON TARTIŞILAN HUSUSTA BENİM DE PEK ÇOK KİMSENİN DE VİCDANI SIZLADI”
Son tartışılan bahiste elbette insan olarak benim de eminim ki pek çok kimsenin de vicdanı sızlamıştır. Ancak hukuk, hukuk uygulamaları, vicdanların Anayasa, kanun, hukuk ve belge ile bağlı olduğunu da Anayasa’mızın 138. hususu amirdir. Bizim vicdanlarımız, elbette Anayasa’mıza, kanunlarımıza, hukukumuza ve evraka bağlı olarak hareket etmek ve bu çerçevede vicdani kanaatlerimizle hareket etmek her hukuk misyonu yapanın ayrılmaz bir görevi olduğunu buradan bir kere daha söz etmek isterim.
