DUYGU ERDOĞAN – Türkiye’de hububat hasadı başladı. 2022 yılı üretiminin buğdayda geçen yıla nazaran yüzde 10.4 artışla 19.5 milyon ton, arpada ise geçen yıla nazaran yüzde 48 artışla 8.5 milyon ton olacağı varsayım ediliyor.
Bu kapsamda Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) alım fiyatları sert ekmeklik buğday için ton başına 6 bin 50 lira, arpa için 5 bin 500 lira olarak belirlendi. Bu fiyatlar piyasada ‘taban fiyat’ olarak algılandığı için üreticinin yeni hasadını dünya piyasalarıyla muadil bir fiyattan satabilmesi sağlanmış oldu.
Bu kapsamda ayrıyeten TMO’ya buğday ve arpa satan üreticilere ton başına buğdayda bin lira, arpada 500 lira ek hububat alım primi verilecek.
Savaş olumsuz etkiledi
Yani taban fiyatlar buğdayda 7 bin 50 lira, arpada ise 6 bin lira düzeyinde olacak. TMO’nun kâfi stok elde etmek için attığı bu adımın, tüccarları da harekete geçirmesi bekleniyor. Eylül ayına kadar piyasada fiyatların bir ölçü daha yukarıyı görmesi mümkün.
Önce pandemi akabinde ise dünyanın kıymetli tahıl ambarları olan Rusya ile Ukrayna ortasındaki savaş hububat fiyatlarında dünya çapında yeni rekorların görülmesine neden olmuş, geçen dönem Türkiye’de uygulanan 2 bin 250 liralık fiyat hayli düşük kalmıştı. TMO, stoktaki eserleriyle yıl uzunluğu piyasayı regüle etmeyi hedefliyor.
Şimdiden ekime hazırlanmalıyız
Ziraat Odalarına danışmanlık veren Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Soylu, dünya piyasalarıyla istikrarlı bu fiyatın olumlu karşılandığını anlatırken, “TMO, daha çok eser almak için bu yıl atak yaptı. Fakat ileride fiyatlar yükseldikçe kendi kaidelerini da güncellemesi lehine olur. Girdi kalemlerindeki maliyet artışları öngörülemiyor. Şayet o tarafta yeni bir hareket olursa yeni ekim periyodu öncesi çiftçimize para kazandırmalıyız, aksi durumda hububat üretiminden uzaklaştırmış oluruz” dedi.
‘5 milyon ton stok olmalı’
Ulusal Hububat Kurulu İdare Konseyi Lideri Özkan Taşpınar, TMO’nun ticaret borsaları ve lisanlı depolardan alımlar yaparken karşısında endüstrici ve tüccarların da olacağını belirtirken, 7 bin 50 liralık taban fiyatın geçileceğini söyledi. Taşpınar, “Sanayici ve tüccar eser almak istiyorsa bu taban fiyatı geçmek zorunda. Bu durumda TMO da, endüstrici ve tüccar karşısında kendi taban fiyatını geçerek alım yapmak zorunda.
TMO kesin olarak stoklarına 5 milyon ton eser alması gerekiyor. İleride piyasayı regüle edebilmesi için lazım. Biz buğdayda kendimize kâfi durumdayız fakat yurt dışına mamul eser üretmek için ithalat yapılıyor. Artık endüstrici nereyi uygun bulursa oradan getirir. TMO geçen yıl ithalat yoluyla stoklarını karşıladı. Fiyatlar yükselerek giderse taban fiyat sabit durabilir lakin TMO’nun fiyatları güncelleyerek devam etmesi gerekir. Piyasadan mal alabilmesi için piyasaya ahenk sağlaması lazım bu nedenle eli güçlendirilmeli” dedi.
Taşpınar, mevcut alım fiyatlarını üretici, endüstrici ve tüccarın olumlu karşılandığını, fiyatların dünya piyasaları ile muadil hale getirildiğini kaydetti.
‘Borçlu olan tüccara gidebilir’
Dünyada besin kaygılarının devam ettiğini ve Rusya ile Ukrayna ortasındaki savaşın hububat başta olmak üzere düşünceler oluşturduğunu hatırlatan Tarım Müellifi Ali Ekber Yıldırım, TMO’nun alım fiyatının da bunu gösterdiğini tabir etti.
Yıldırım, “TMO birinci sefer bu türlü bir uygulamaya giderek prim veriyor. Demek ki, TMO buğday almak ve stok durumunu yeterlilik düzeyinde tutmak istiyor. Yıl içinde piyasayı regüle etmek için gereksinim olacak. Gidip ithalatla bulmak güç olabilir, iç piyasadan karşılamak daha gerçek görülüyor. Mevcutta piyasada ton başına 6 bin 500 liranın üzerinde fiyatlar var. TMO bin liralık dayanağı sonbaharda ödeyecek. Çiftçi şayet borçlu durumdaysa erkenden satıp parasını erken ödeyen tüccara da vermek isteyebilir. Unutmamak lazım ki, üretici bu fiyatla hem borç ödeyecek, hem geçinecek, hem de sonbaharda tekrar ekim için ilaç, mazot, gübre alacak” dedi.
