Erman Öner yazdı: Bisikletin zirvesi Tour de France

Bu yıl 109’uncusu düzenlenen Fransa Bisiklet Turu’nun birincisi 1903’te koşuldu. L’Auto gazetesinin satışlarını artırmak gayesiyle organize ettiği bu yarış, günümüzde en itibarlı spor tertiplerinden biri olarak biliniyor. Lakin daha az bilineni, insan limitlerini en fazla zorlayan yarışlardan biri olması…
Bu yıl Danimarka’nın başşehri Kopenhag’dan başlayan Fransa Turu’nun 2022 edisyonuna geçmeden evvel en başa dönelim ve Tour’un esaslı tarihinde süratlice pedal çevirelim.
Tour’un birinci yılları
Geçmişten bugüne dünyanın en büyük sportif uğraşlarından kimilerine mesken sahipliği yapmış Tour de France’ın rekabet, aslında köklerine işlemiştir. O denli ki, yarışın külleri Le Velo ve L’Auto gazeteleri ortasındaki çekişmeden doğar.
Döneminin en çok satan günlük spor gazetesi Le Velo’ya rakip olarak kurulan L’Auto, Le Velo ile başa çıkabilmenin yollarını aramaktadır. Bu doğrultuda mecmuanın baş editörü Henri Desgrange ve mali yöneticisi Victor Goddet, spor gazetecisi Geo Lefevre’in ortaya attığı Fransa’yı turlayacak bir bisiklet yarışı organize etme fikrine dört elle sarılırlar. Hedef yarış aracılığıyla okur kitlesini artırmaktır.
İkili emellerine ulaşır da, çünkü Fransa Çeşidi sayesinde L’Auto, II. Dünya Savaşı’na kadar Fransa’nın en çok satılan günlük spor gazetesi unvanını kimselere bırakmaz. Gerçekten yarışla birlikte L’Auto o denli bir ivme kazanır ki, yayın hayatına Fransızların ünlü spor gazetesi L’Equipe ismiyle bugün de devam etmektedir.
Henri Desgrange’e nazaran yarışın başarısı, taviz vermeyen katı kurallarından geliyor. Birinci Tour bugüne kıyasla 15 etap daha az koşulmuş olsa da, dışarıdan dayanak almak kesinlikle yasaktı ve etaplar bugün sıra dışı kabul edilecek 400 kilometrenin üzerinde olabiliyordu.
Tour’un zalim patronu
Kimine nazaran vizyoner, kimine nazaran canavar… Bir gerçek var ki Henri Desgrange, Fransa Bisiklet Turu’nu dünyanın en şiddetli yarışı haline getiren adam…
Desgrange tam 33 yıl boyunca Tour’u elinde demir bir sopayla yönetti. Hayali o kadar çetin bir yarış düzenlemekti ki yalnızca bir pedal tamamlayabilsindi. Bunu başarmak için içecek, aktarıcılar, deryara girme, yedek bisiklet ve mekanik takviye olmak üzere bir bisikletçinin acı çekmesine pürüz olabilecek her şeyi yasakladı.
Aslında tüm bu katı kurallar, I. Dünya Savaşı’nda orduya kaydolan Desgrange’ın karakterinin bir kesimiydi, yeniden de herkes onla birebir görüşü paylaşmak zorunda değildi. 1910 Tour’u kazanan Octave Lapize’in Aubisque doruğuna bitik vaziyette geldiğinde Desgrange’a “Sen bir katilsin” diye bağırması boşuna değildi. 
Danimarka’da birinci kez
Fransa Tipi 109’uncu kere 1 Temmuz günü 13km’lik kişisel vakte karşı etabı ile Danimarka’dan start aldı.
Danimarka birinci kere Fransa Bisiklet Turu’nun bir açılış etabına mesken sahipliği yaparken, bu alanda 10. farklı ülke olmasının yanı sıra, Tour’un startı 24. kere Fransa dışındaki bir ülkeden verilmiş oldu.
Sporcular üç etap boyunca Danimarka sokaklarında pedal bastıktan sonra bir günlük dinlenme gününün akabinde yarışa Fransa’dan devam edecek. Tekrar de bu Tour 2022’nin tek yurt dışı ziyareti olmayacak. Yarış 6. etapta Belçika, 8 ve 9. etaplarda ise İsviçre topraklarına uğrayacak.
Yarışın kazananı Vosges Dağları, Alpler, Massif Central ve Pireneler’den geçen 7, 11, 12, 17 ve 18. etaplardaki kritik tepe finişleri ile belirlenecek. Pelotonun 11. etapta tırmanacağı Col du Galibier ise 2 bin 642 metrelik tepesiyle 2022 Fransa Turu’nun en yüksek rakıma sahip tırmanışı. 
5. etap bisikletçileri “Kuzeyin Cehennemi” olarak da bilinen Paris-Roubaix’nin “Arnavut kaldırımlı” yollarına geri götürecek. Uzunluğu 19,4 kilometreyi bulan 11 Arnavut taşlı dal tahminen kazananı değil lakin kaybedenleri açığa çıkarabilir.
Rekor denemesi
2020 ve 2021’in şampiyonu Pogècar, 2022 Fransa Turu’nu da kazanırsa bu güçlü yarışı üç defa üst üste kazanan 6. atlet olarak tarihe ismini yazdıracak. Louison Bobet (1953, 1954, 1955), Jacques Anquetil (1961, 1962, 1963, 1964), Eddy Merckx (1969, 1970, 1971, 1972), Miguel Indurain (1991, 1992, 1993, 1994, 1995) ve Chris Froome (2015, 2016, 2017) Tour’u daha evvel üst üste kazanan başka sportmenler olmuştu.
Pogaear’ın rakibi Roglie
Tour 2022’nin en büyük favorisi, son iki yılın da şampiyonu olan 23 yaşındaki Team UAE Emirates bisikletçisi Tadej Pogaear. Sloven bisikletçinin çabucak gerisinden vatandaşı PrimoŞ Roglie en güçlü aday olarak öne çıkıyor.
Yine büyük bir heyecana sahne olacak Tour 2022’nin en büyük favorisi, son iki yılın da şampiyonu olan 23 yaşındaki Team UAE Emirates bisikletçisi Tadej Pogaèar. Sloven bisikletçinin çabucak gerisinden vatandaşı PrimoŞ Rogliè en güçlü aday olarak sayılabilir. Lakin Rogliè için asıl rakip Pogaèar’a gelmeden evvel geçen yıl Tour’u 2’nci sırada tamamlayan grup arkadaşı Danimarkalı Jonas Vingegaard gösterilebilir. İkilinin yarışın ilerleyen periyottaki pozisyonları şimdiden merak konusu.
Son 10 Fransa Turu’ndan 7 şampiyon çıkaran Ineos Grenadiers, Daniel Martinez ve 2018 şampiyonu Geraint Thomas’ın liderlik edeceği takımıyla dikkati çekiyor.
Sezonun birinci büyük çeşidi olma özelliği taşıyan İtalya’daki yarışı Jai Hindley ile kazanan Bora-Hansgrohe ise bu muvaffakiyetini Aleksandr Vlasov ile Fransa’ya da taşımaya çalışacak.
Ayrıca Ben O’Connor (AG2R Citroen), Enric Mas (Movistar), Jack Haig (Bahreyn Victorious) ve Romain Bardet (DSM) de yarışın genel klasman açısından takip edilmesi gereken isimleri ortasında sayılabilir.
Mayoların öyküsü
Sarı Mayo: Yarış başkanına verilen bu mayo Tour’a peloton içerisinde önderin kolay ayırt edilebilmesi için eklendi. Mayo rengini yarışın kurucusu ve sponsoru olan L’Auto’nun gazete sayfalarının renginden alıyor.
Yeşil Mayo: Fausto Coppi 1952’de o kadar ezici bir üstünlük sağladı ki kimse kazanma umuduna sarılarak yarışı tamamlamadı. Organizatörler, 1953’te yarışın 50. yıl dönümünü, çim biçme makinesi üreticisi sponsoru La Belle Jardinière’den ilham alan yeşil mayo klasmanını başlatarak kutlamaya karar verdi. Böylelikle bisikletçileri yarışı bırakmaktan alıkoyacak bir ikinci amaç yaratılmıştı. Günümüzde en güzel sprintere verilen bu mayonun birinci kazananı İsviçreli Fritz Schär’dı.
Polka Dot Mayo: Birinci puantiyeli mayoyu, yani Tour’un en yeterli tırmanışçısına verilen mayoyu Belçikalı bisikletçi Lucien Van Impe kazandığında takvim yaprakları 1975’i gösteriyordu. Pekala neden kırmızı-beyaz puantiyeli? Mayonun asıl sponsoru Chocolat Poulain’di. Çikolata üreticisinin ambalajları kırmızı ve beyaz puantiyelerden oluşuyordu.
Beyaz Mayo: Bugün genel klasmanın en yüksek basamağında oturan genç bisikletçiye verilse de 1968’de yarışa dahil edilen beyaz mayo birinci başlarda öbür kategorilerin tamamı hesaba katılarak en yüksek dereceye sahip yarışçıya veriliyordu.1975’te beyaz formanın manası en güzel genç bisikletçiyi temsil edecek formda değiştirildi ve o yıl iki etap galibiyetinden sonra, mükafatı meskenine götüren İtalyan bisikletçi Francesco Moser oldu.
Jakobsen’den fevkalade sprint  
Fransa Bisiklet Turu’nun ikinci etabı, harikulade bir sprint finişine sahne oldu, Quick-Step Alpha Vinyl ekibinden Hollandalı Fabio Jakobsen birinciliği elde etti (4.34.34). Roskilde-Nyborg ortasındaki 202.5 kilometrelik parkurda ikinci sırayı alan Jumbo-Visma’nın Belçikalı atleti Wout van Aert ise genel klasmanda birinci sıraya yükseldi. Öte yandan tıbbın bitmesine 20 kilometre kala çok önemli bir kaza meydana geldi. Bir çok bisiklet birbirine girerken, pek çok sportmen da yerde kaldı.