Dış ticarette korumacılıkla başlayan, pandemi ve Rusya – Ukrayna savaşıyla yükselmeye devam eden enflasyona karşı alınan faiz artırma yoluyla ivmelenen sıkılaşma önlemleriyle birlikte, global iktisatta sakinlik çanları çalıyor. CitiGroup ve Fitch Ratings başta birçok finansal kurum, dünyanın sakinliğe girme ihtimalinin arttığını belirtiyor.
Ekonomistler de, sıkılaşan finansal kaideler, savaş ve zayıflayan büyümelerle global makro ekonomik görünümün yılın başından bu yana kötüleştiğini, enflasyon, faiz artışları ve stagflasyonun kesimleri zayıflattığını bildiriyor.
Resesyonda enflasyonların daha fazla yükseleceğini, dezenflasyon sürecinin ekonomilere büyük maliyetler yükleyebileceği raporlanırken global iktisadın bu yıl yüzde 3’ün altında büyüyeceğini belirten ekonomistler, üretimlerin düşmesiyle yeni bir işsizlik dalgasının başlayabileceği yolunda yorumlar yapıyorlar.
PETROL, ÇELİK VE BAKIRDA SERT DÜŞÜŞ
Global sakinlik telaşıyla birinci reaksiyon güç ve metal piyasalarından geldi. Brent petrol yüzde 6 düşüşle 107 dolar düzeyine gerilerken ABD petrolü Batı Teksas (WTI) petrolü 102 dolara kadar düştü. Analistler Brent petrolün 110 doların altına indikten sonra düşüş trendine girdiğini ve 90 dolarlı sayıların kısa vakitte görüleceğini yorumladılar.
Küresel arzdaki daralma beklentileri ve resesyon dehşetleri çelik ve bakır fiyatlarında da inişlere sebep oldu. Çin’de çelik fiyatlarında 16 haftanın en düşük düzeyi kaydedildi. Dalian Emtia Borsası’nda 2022 Eylül vadeli demir cevheri 1 Mart’tan yüzde 5 düşüşle bu yana 107 dolardan süreç gördü.
Singapur Borsası’nda 2022 Temmuz kontratı, yüzde 4,7’ye varan bir düşüşle 109,50 dolar/tona geriledi. Demir cevheri, Singapur’daki 2022 kazanımlarını büsbütün sildi. Şangay Vadeli Süreçler Borsası’nda inşaat demiri yüzde 1,3 ve sıcak haddelenmiş rulo yüzde 1,1 düştü.
Analistler, piyasaların Çin’in sıfır Kovid siyaseti yürürlükteyken talep büyümesinin gerçekleşmeyebileceğinden bilhassa kaygılı olduklarını belirterek, tıpkı vakitte Çin çelik kesimindeki mevcut arz fazlasına dikkat çektiler.
Resesyon kaygısından bakır da nasibini aldı. Londra’da bakır fiyatları, doların güçlenmesi ve artan tedarik tasalarının metale talebi etkileyeceği baskısıyla yüzde 1’den fazla düştü ve son 14 ayın tabanını gördü. Londra Metal Borsası’nda üç ay vadeli bakır yüzde 1,2 düşüşle 8.885 dolar/tona geriledi. Şangay’da 2022 Temmuz vadeli bakır yüzde 0,4 düşerek 10.121 dolardan pazar buldu.
METAL PİYASASI DUBAİ’YE KAYIYOR
Emtia piyasasında fiyatlar keskin düşüş yaşarken İsviçre emtia satıcıları ve Rus üretici firmaları Avrupa Birliği’nin Rusya’ya uyguladığı ekonomik ambargo sebebiyle ticaret süreçlerini Dubai’ye kaydırdı. Bundan bu türlü Rus emtialarıyla iş yapan yatırımcılar işlerini Dubai’den yürütecek. Rusya’ya uygulanan yaptırımlardan ötürü yatırımcıların işlerini Dubai’nin yanında öbür milletlerarası merkezlere taşımaları dikkat çekiyor.
Emtia ticaretinin engellenemeyeceğini belirten yatırımcılar bundan sonra Ortadoğu ve Asya bölgelerinin Avrupa’nın emtia merkezlerinden daha öne çıkacağını ve ehemmiyet kazanacağını söylediler.
Diğer taraftan global resesyon telaşlarını raporlayan finansal kuruluşlar giderek artıyor. ABD Lideri Joe Biden ve Hazine Bakanı Janet Yellen ülkesinde ve dünyada resesyonun olmayacağına dair yorumlar yapsalar da Wall Street finansal kurumları resesyon beklentilerini yükseltiyor.
Resesyon beklentisini paylaşan kurumlardan biri ABD’li CitiGroup oldu. Global iktisadın bu yıl yüzde 3’ün altında büyümesini bekleyen banka ekonomistleri, sakinlik ihtarının yanında işsizlik sıkıntısını da gündeme taşıdılar. Ekonomistler bilhassa emtia fiyatlarında geri çekilmeyi; mali sıkılaşma yani faiz artırma döngüsünün hızlanacağına ve resesyon beklentilerinin yayılacağına yönelik trendin sürmesine bağladılar.
MAKRO EKONOMİLER KÖTÜLEŞİYOR
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings de enflasyona karşı uygulanan sıkılaşma siyasetleri sebebiyle global makro ekonomik görünümün yılın başından bu yana önemli biçimde bozulduğunu açıklıyor. Fitch analistlerinin yayınladığı raporda enflasyon, faiz artışları ve stagflasyonun kesim görünümlerini zayıflattığı aktarıldı. Fitch raporunda sıkılaşan finansal şartların, zayıflayan büyümenin, Rusya-Ukrayna savaşının ve tedarik zincirinde devam eden kesintilerin birden çok kesimi etkilediği tabir ediliyor.
Fitch raporunda süratli faiz artırmalardan kaynaklanan ekonomik kırılganlıkların GSYH büyümelerini aşağı çektiğini, bu durumun global iktisattaki büyümenin yüzde 3’ün altında olacağı kaydediliyor.
Raporda Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) para siyasetini gündeme taşıyan Fitch Ratings, bankanın yüksek borçlu Euro Bölgesi üyelerine yardımcı olmak için geliştireceği yeni aracın mali riskleri azaltabileceğini, siyaset seçeneklerinin hala değerli olduğunu belirtiyor.
Fitch ayrıyeten, dayanağın bu ülkelerin kredi prestijini destekleyeceğine işaret etti, lakin borçların istikrarı ve azaltılması konusundaki ilerlemenin ülkelerin kredi değerlendirmesi için değerli olmaya devam edeceğini aktarıyor.
Diğer taraftan ECB analistlerine nazaran, Avrupa iktisadı üzerinde çalışmalarda bulunan uzmanlar Avrupa’da 1970’lerdekine benzeyen bir stagflasyon gerçekleşmesini beklemiyor. ECB raporunda Rusya-Ukrayna savaşı hasebiyle enflasyon beklentilerinin yükseldiğine dikkat çekilirken, bunların yanında ekonomik aktivitenin gelecek yıl artacağına ve 2023 yılının ikinci yarısında enflasyonun yüzde 2’nin altına gerileyeceğine vurgu yapılıyor.
ENFLASYON TEHDİDİ SÜRÜYOR
Diğer taraftan global iktisat resesyona giderken ülkelerde enflasyonlar da son yılların tepelerini zorluyor. İngiltere’de Mayıs ayı enflasyonu yıllık yüzde 9,1 ile 40 yılın en yüksek düzeyine çıktı. Nisan ayında yüzde 2,5 kaydedilen aylık TÜFE artışı Mayıs’ta yüzde 0,7 olarak gerçekleşti. Her iki enflasyon verisi de ekonomistlerin beklentilerinin paralelinde geldi.
İngiltere Merkez Bankası (BOE) Ekim ayında enflasyonun yüzde 11’in üzerine çıkacağını öngörürken birçok finans kuruluşu da BOE’ye paralel enflasyonda artışların devam edeceğini raporluyor. Ekonomistlere nazaran, aylık enflasyon geçen aylara nazaran daha düşük gerçekleşirken sayılar tekrar de İngiltere’nin karşı karşıya olduğu enflasyon sıkıntısını gözler önüne seriyor.
ABD Merkez Bankası (FED) Richmond Lideri Thomas Barkin, enflasyonun iktisada daha fazla ziyan vermeden faiz oranlarını süratli artırması gerektiğini savunuyor. Barkin, enflasyonun yüksek, yaygın ve kalıcı olduğu bir durum arz ettiğini, buna karşılık faizlerin olağan düzeyin altında olduğunu ileri sürüyor. Barkin, süratli faiz artırma yapılmadığı takdirde FED’in mevcut durumu daha da sıkılaştırıcı bölgeye taşımak zorunda kalabileceği uyarısı yapıyor.
