İstanbul Topkapı Üniversitesi’nden Prof. Dr. Celalettin Yavuz, Yunanistan’da artan Türkiye aleyhtarlığını AA için kaleme aldı.
Son haftalarda Türk kamuoyu, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis tarafından kışkırtıcı biçimde gündeme getirtilen Ege meseleleri ve Ege adalarının Lozan Barış Antlaşması hilafına silahlandırılması hususlarına odaklandı. Miçotakis hükümeti, savaşın eşiğinden dönülen 1980 ve 90’ları hatırlatırcasına, Türkiye aleyhtarlığını yine köpürtmeye başladı.
Yunanistan’ın, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Kongresi’nden Avrupa Birliği (AB) Başkanlar Zirvesi’ne kadar taşıdığı, Ege’de provokasyonlara varan hareketleri, hangi nedenlerle bu devirde gerçekleştirme muhtaçlığı hissettiği merak konusu.
TÜRKİYE MİÇOTAKİS’İN HEDEFİNDE!
Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, 22 Ocak 2022 tarihindeki Suudi Arabistan ziyaretinde Türkiye’nin Yunan adaları karşısında çıkarma filosu kurduğunu sav etti. Buna karşın 25 Ocak 2022’de, 11 yıllık ortanın akabinde “Türk-Yunan Karma Ekonomik Komitesi 5’inci Toplantısı” gerçekleştirildi. Pandemi sebebiyle ekonomik meseleler yaşayan iki ülkenin turizm, iktisat, kültür, ticaret, nakliyat ve etraf alanlarında iş birliğinin hedeflendiği toplantı sonrası gerçekleştirilen ortak basın açıklamasında, “Pozitif gündemi ilerletme çabasının süreceği” tabir edildi. Fakat 17 Şubat’ta Yunan tarafının provokasyonuyla müspet gündem süreci hasar gördü.
Nikos Dendias, Norveç Milletlerarası Bağlar Enstitüsü’ndeki konuşmasında Türkiye’nin, Ege’de, Yunan adalarının kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge haklarına karşı çıkarak, Birleşmiş Milletler (BM) Deniz Hukuku Mukavelesini ihlal ettiğini argüman etti. Buna ilaveten; Türkiye’nin Ege’de karasularını 12 deniz miline genişletme hakkını, Yunanistan’ın 1995’te beri savaş sebebi (casus belli) saydığını tabir etti. Türkiye’nin Norveç ve İzlanda Büyükelçisi Fazlı Çorman ise bu atakların Yunanistan’ın ihlalleri üzerine yapıldığını söyleyerek reaksiyon gösterdi.
Bu gelişmeye karşın 13 Mart 2022 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Miçotakis İstanbul’da bir ortaya geldi. Görüşme sonucunda yapılan; “Anlaşmazlıklara karşın irtibat kanallarının açık tutulacağı, ilgilerin uygunlaştırılması konusunda mutabık kalındığı, ticaret hacminin 10 milyar dolara çıkartılmasının hedeflendiği” tarafındaki açıklamalar, yüreklere su serpti. Hatta Miçotakis, “Sonbaharda iyisiyle Yüksek Seviyeli İş birliği Kurulu’nu Yunanistan’da düzenlenebileceğini” de açıkladı. Yaşanan bu gelişmeler Türk-Yunan alakalarının düzelebileceğine dair ümitleri yeşertti. Fakat İstanbul görüşmesinde “üçüncü şahısları işin içine sokmayalım” diyen Miçotakis, Mayıs 2022’de ABD Kongresi’ndeki konuşmasında, isim vermeden Türkiye’ye F-16 uçaklarının satılmamasını isteyerek, bu kelamını çiğnedi. Miçotakis, Mayıs 2022 sonunda AB Başkanlar Zirvesi’nde Türkiye’yi, Doğu Akdeniz’deki deniz yetki alanları konusunda eleştirdi. 3 Haziran 2022’de ise “askersizleştirilmiş” statüdeki Menteşe Adaları’ndaki Yunan birliklerini denetleyerek, provokasyonlarını sürdürdü.
PROVOKASYONLAR TESADÜF MÜ?
Miçotakis hükümeti kurulmadan evvel Doğu Akdeniz’deki deniz yetki alanları konusunda problemler başlamıştı. Temmuz 2019’da Miçotakis’in başbakanlığını müteakip, kasım ayında Türkiye ile Libya ortasında deniz yan hududu konusunda mutabakat imzalandı. Güney Kıbrıs Rum Kesiti’nin (GKRY) ilan ettiği kelamda münhasır ekonomik bölgeye dair uyuşmazlıklar ve Doğu Akdeniz tabanındaki doğal gazın kıymetlendirilmesi için İsrail ile Mısır’a yaklaşan Yunanistan, bu mutabakatın akabinde yeni arayışlara girdi. Miçotakis, İsrail ziyaretinde Türkiye’nin “Osmanlı emperyalizminin hasreti içerisinde hareket ettiğini” argüman etti.
2016’DAN 2022’YE YUNANİSTAN’IN TANSİYONU TIRMANDIRMASI
Gerilimin yükselmesi üzerine AB Devir Lideri Alman Şansölye Angela Merkel, taraflarla görüşerek tansiyonu azaltmak istedi. Görüşmeler sırasında Merkel “Sondaj çalışmalarını durdursanız benim işimi kolaylaştırırsınız” derken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Yunanistan’a güvenmediğini söz ederek, 3-4 haftalığına sondaj çalışmalarına orta verileceğini bildirdi. Berlin merkezli görüşmeler sonucunda 2016’da iki ülke ortasında kesilen “İstikşafi Görüşmeler” ile siyasi bağların genişletilmesi çalışmalarının başlatılması ve iki ülke askeri makamları ortasında diyalog sisteminin kurulması üzerinde uzlaşma sağlandı.
Ancak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı yanıltmayan Yunanistan, fırsatı ganimete çevirmek istercesine, 6 Ağustos 2020’de Mısır ile Münhasır Ekonomik Bölge Mutabakatı imzaladı. Bu muahedeye nazaran Türkiye ve Yunanistan’ın Doğu Akdeniz’deki deniz yetki alanları çakışmaktaydı. Yunanistan’ın bu hareketi karşısında Oruç Reis Gemisi, savaş gemileri refakatinde tekrar Doğu Akdeniz’deki araştırmalarına başladı. Bu atak ile Türkiye, muahedeyi tanımadığını gösterdi.
Bu yaşananlara karşın Türkiye, Doğu Akdeniz sıkıntıları konusunda memleketler arası bir konferans teklifiyle tahlil arayışını sürdürürken, tam bilakis hareket eden Yunanistan, Aralık 2020’de İyon Denizi’nde karasularını 12 mile çıkarttı. Miçotakis, “Kara sularını genişletme hakkını gelecekte öteki deniz alanları için de kullanabileceğini” söyleyerek, Ege konusunda Türkiye’ye gözdağı vermek istedi.
Biden idaresi, Nisan 2021 başlarında Rusya’dan S-400 füzesavar sistemi aldığı gerekçesiyle Türkiye’ye CAATSA yaptırımları uygulamaya başladı. ABD, tıpkı mazeretle daha evvel ortağı olduğu F-35 muharebe uçağı projesinden de Türkiye’yi çıkarttı. Bu gelişmenin akabinde Biden’ın 24 Nisan’da kelamda “Ermeni Soykırımı”nı tanıdığını ilan etmesi, Yunanistan’ın Türkiye aksisi tavrını daha da cesaretlendirdi. ABD kongresindeki güçlü Rum lobisine ilaveten Ermeni ve Yahudi lobileri de Yunanistan’a yakın bir siyaset izledi.
KASIM 2021 SONRASI TÜRKİYE HEDEFTE
İsrail ile askeri eğitim iş birliği ve savunma sanayii üzerine muahede imzalayan Yunanistan, 2021 sonbaharında 3 milyar avroluk firkateyn siparişi yanında Fransa ile “Savunma ve Güvenlik İçin Stratejik Paydaşlık Anlaşması” imzaladı. Yunanistan’ın ekonomik ıstıraplara karşın silahlanma faaliyetleri, ana muhalefet önderi Alexis Çipras tarafından “Kravat satın alır üzere uçak ve firkateyn alınıyor.” halinde eleştirildi.
Aynı tarihlerde ABD ile Savunma Eğitim İşbirliği Muahedesi da teati edilince, başta Yunanistan Dışişleri Bakanı ve Başbakanı olmak üzere Yunan otoriteleri, Türkiye’yi alenen amaç göstermeye başladılar. Bunun birinci örneği Kasım 2021’de Fransa, Yunanistan, Kıbrıs ve Mısır dışişleri bakanlarının toplantısı sonrası Dendias’ın, “Birçok zorluğun ortak paydası, komşumuz Türkiye.” açıklamasıyla yaşandı.
Silahlanmaya doymayan Yunanistan, ABD’den Aralık 2021’de 6,9 milyar dolar kıymetinde 4 muharip gemi tedariki ile 2,5 milyar dolarlık gemi modernizasyon mukavelesi imzaladı. Ocak 2022 başlarında Yunan basınında yer alan “3 Yıllık Strateji Planı”nda Türkiye’yi doğrudan/dolaylı gaye alan şu hususlar öne çıktı: (1) Ulusal çıkarlara ait Yunan tezlerinin memleketler arası alanda anlatılması, (2) AB içinde pozisyonunun güçlendirilmesi, (3) Doğu Akdeniz’deki ittifakların güçlendirilmesi.
TÜRKİYE’Yİ AMAÇ KOYAN YUNAN HAREKETLERİNİN SEBEBİ NEDİR?
ABD’de Trump idaresi, Barış Pınarı Harekatı ve Rusya’dan S-400 füzesavar sistemi satın alması üzere mazeretlerle Türkiye’yi amaca yerleştirerek, Ekim 2019’da Rum-Yunan ikilisinin Doğu Akdeniz’le ilgili tezlerine dayanak vermişti. Yunanistan o devirde Fransa ve münasebetiyle AB’yi de yanına alarak, Türkiye’ye karşı milletlerarası diplomatik bir baskı kurmaya odaklandı. Bu gayeyle Türkiye’nin Mısır Başkanı Muhammed Mursi’ye yapılan darbenin akabinde münasebetlerinin tansiyonlu bir hal aldığı Mısır, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) üzere ülkelerle de diplomatik bağlantılarını geliştirdi ve Türkiye’yi yalnızlaştırmaya çalıştı. Tıpkı gayeyle, Libya’da BM’nin legal saydığı hükümete takviye veren Türkiye’ye karşılık gayr-ı yasal Hafter idaresine dayanak veren Rusya’ya da yanaşmaya çalıştı. Keza, Türkiye’nin İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliklerine “teröre dayanak verdikleri” gerekçesiyle set çekmiş olması da Yunanistan tarafından fırsata çevrilmek istendi. Buradaki hedefin; Yunanistan’ın “3 Yıllık Strateji Planı”na nazaran hareket ederek Türkiye’yi “ötekileştirmek” suretiyle kendi ulusal çıkarlarını “güçlü” ülkelerin dayanağıyla korumak ve kollamak olduğu açık. Ekonomik açıdan sıkışan Miçotakis, 2023’te ülkesinde gerçekleşecek genel seçimler öncesinde Türk düşmanlığını ve Yunan ulusal davası Megali İdea’yı tekrar piyasaya sürüyor. Tekraren izlenen Yunan oyunu tekrar sahneleniyor.
