Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan dış ticaret bilgileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Bilgi Paneli’ne nazaran 2022 yılının birinci 5 ayında tarım, besin ve içecek bölümü 10,1 milyar dolar ihracat, 8,6 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 1 ile 23 fasılları ortasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasıllardan seçili eserlerin dahil edildiği hesaplamalara nazaran, 2022 yılının birinci 5 ayında kesimin dış ticaret fazlası evvelki yılın tıpkı periyoduna kıyasla yüzde 7,8 düştü.
Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret bilgilerine nazaran 2022 yılının birinci 5 ayında ihracat, evvelki yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 21,1 oranında artarak 10,05 milyar dolara, ithalat yüzde 27,8 artarak 8,62 milyar dolara ulaştı. İhracatın 2022 yılının birinci 5 ayını evvelki yıla kıyasla yüzde 21,1 artışla geçirmesi dal açısından olumlu değerlendirilirken, ithalattaki artış suratının bu oranı geçmiş olması (yüzde 27,8) da dikkat çekti. Mayıs 2022’de, evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 15,6 artan aylık ihracat kıymeti 1,76 milyar dolar olarak gerçekleşirken, ithalat yüzde 59,4’lük bir artışla 1,87 milyar dolar oldu.
Tarım ve besin dalı Nisan ayında dış ticaret açığı verdi
2022 yılının birinci 5 ayında dış ticaret fazlası evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 7,8 düşüşle, 1,42 milyar dolar olarak gerçekleşti. Kesim yıl genelindeki net ihracatçı pozisyonunu müdafaasına karşın, aylık bazda dış ticaret açığı verdi. Yılın birinci aylarında dış ticaret fazlasındaki artış, evvelki yıla kıyasla yüzde 50 düzeyindeydi. Mart ayında bu oran yüzde 101,5’e ulaştı fakat Nisan ve Mayıs aylarındaki yüksek aylık ithalat sayıları ve aylık bazda dış ticaret açığı verilmesi, dış ticaret fazlasını aşağıya çekti. Ünite ihracat bedeli 2022 yılının birinci 5 ayında evvelki yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 6,7 artarak 1.129 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat ünite pahası ise evvelki yıla nazaran yüzde 11,9 artışla 673 dolar/ton’a yükseldi.
Dış ticarette öne çıkan ürünler
2022 yılının birinci 5 ayında ihracatta öne çıkan eserler sırasıyla un (0,54 milyar dolar), fındık içi (0,41 milyar dolar) ve makarna (0,37 milyar dolar) olurken bu eserler toplam ihracatın yaklaşık yüzde 13,1’ini oluşturdu. 2022 yılının birinci 5 ayında en çok ithal edilen eserler ise sırasıyla buğday (1,4 milyar dolar), soya fasulyesi (0,9 milyar dolar) ve ham ayçiçeği yağı (0,7 milyar dolar) oldu. Bu 3 eser, toplam ithalatın yaklaşık yüzde 34,8’ini, yani 3’te 1’inden fazlasını oluşturdu. 2022 Mayıs ayında ihracatta öne çıkan eserler buğday unu (103 milyon dolar), rafine ayçiçeği yağı (97,7 milyon dolar) ve dondurulmuş tavuk eti (76,5 milyon dolar) oldu. Tıpkı periyotta en çok ithal edilen eserler buğday (349,6 milyon dolar), soya fasulyesi (245,9 milyon dolar) ve ham ayçiçeği yağı (187 milyon dolar) oldu.
En fazla ithal edilen eser kalemlerinde Rusya-Ukrayna’nın yeri
İthalatta birinci sırada yer alan buğdayın (1,4 milyar dolar) en fazla ithal edildiği birinci 2 ülkenin şu anda savaşta olan Rusya (1,06 milyar dolar) ve Ukrayna (0,23 milyar dolar) olması dikkat çekti. Yılın birinci 5 ayındaki buğday ithalatında bu 2 ülkenin hissesi yüzde 92’nin üzerinde yer aldı. Mayıs ayında yapılan 349,6 milyon dolarlık buğday ithalatının 309 milyon doları, yani yüzde 88’i, Rusya’dan geldi. Ukrayna’dan yapılan aylık ithalatın oranı ise yüzde 5’te (18,9 milyon dolar) kaldı. İthalatta 3. sırada yer alan ham ayçiçeği yağında (0,70 milyar dolar) da birinci 2 sırada Rusya (0,61 milyar dolar) ve Ukrayna (0,08 milyar dolar) yer aldı. Yılın birinci 5 ayındaki ham ayçiçeği ithalatında bu 2 ülkenin hissesi yüzde 98,6 oldu. Türkiye’nin ithalatında birinci 3 sırada yer alan 2 eserde, ithalatın büyük bir kısmı şu anda savaş halinde olan Rusya ve Ukrayna’dan yapıldı.
En çok ihracat yapan sektörler
2022 yılı birinci 5 ayına ilişkin dış ticaret dataları dallara nazaran incelendiğinde şeker ve şekerli mamuller (974 milyon dolar), bitkisel yağ (831 milyon dolar), sert kabuklu meyveler (815 milyon dolar), yaş meyve (721 milyon dolar) ve balıkçılık-su eserleri (576 milyon dolar) kesimleri en fazla ihracat yapan bölümler olarak sıralandı. Toplam ihracatın yüzde 39’u bu 5 bölüm tarafından gerçekleştirildi. 2022 yılı birinci 5 ayında hayvan yemi (2 bin 612 milyon dolar), bitkisel yağ (bin 590 milyon dolar), un (bin 583 milyon dolar), kakao-çikolata (266 milyon dolar) ile kahve, çay ve baharat kesimi (211 milyon dolar) kesimleri ise en çok ithalat yapan bölümler olarak sıralandı. Toplam ithalatın yüzde 72,6’sı, neredeyse 4’te 3’ü bu 5 bölüm tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması ve geçmiş periyotlara nazaran artması, ithalatın az sayıda kesimde ağırlaştığını gösterdi. Tek başına hayvan yemi dalı, 2022 yılının birinci 5 ayında 2,612 milyon dolar hacim ile toplam ithalatın yüzde 30,3’ünü oluşturdu. Bitkisel yağ kesimi, 2021 yılında 3 milyar doları aşan ithalat ile toplam ithalatın yüzde 17,9’unu oluşturmuştu. 2022 yılının birinci 5 ayında da bin 590 milyon dolar ile toplam ithalatın yeniden yüzde 18,4’ünü oluşturdu.
İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler
2022 yılının birinci 5 ayında, evvelki yılın birebir ayına nazaran ihracatını paha olarak en fazla arttıran bölümler bitkisel yağ dalı (261 milyon dolar artış), beyaz et kesimi (178 milyon dolar artış), hayvan yemi dalı (176 milyon dolar artış), un dalı (170 milyon dolar artış) ve süt-süt eserleri kesimi (150 milyon dolar artış) oldu. Tıpkı periyotta ihracatın gerilediği bölümler sert kabuklu meyveler bölümü (140 milyon dolar düşüş), yaş meyve kesimi (25 milyon dolar düşüş), kahve, çay ve baharat Kesimi (3 milyon dolar düşüş) ve yumurtacılık kesimi (2 milyon dolar düşüş) oldu. 2022 yılının birinci 5 ayında, evvelki yılın tıpkı ayına nazaran ithalatı bedel olarak en fazla artan dallar hayvan yemi kesimi (806 milyon dolar artış), un dalı (792 milyon dolar artış), bitkisel yağ kesimi (190 milyon dolar artış), şeker ve şekerli mamuller bölümü (73 milyon dolar artış) ile kahve, çay ve baharat dalı (63 milyon dolar artış) oldu. Tıpkı periyotta ithalatı en çok düşen bölümler pirinç değirmenciliği kesimi (131 milyon dolar düşüş), canlı hayvan ticareti dalı (94 milyon dolar düşüş), kakao ve çikolata bölümü (88 milyon dolar düşüş), makarna dalı (57 milyon dolar düşüş) ve tohumculuk kesimi (45 milyon dolar düşüş) ve oldu.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
2022 yılının birinci 5 ayına ilişkin dış ticaret bilgileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yapılan 5 ülke Irak (bin 446 milyon dolar), Almanya (672 milyon dolar), ABD (612 milyon dolar), Rusya (459 milyon dolar) ve İtalya (341 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın yüzde 35,1’ini oluşturdu. Ülkelere nazaran en çok ihraç edilen eserler Irak için dondurulmuş tavuk eti, un, domates salçası; Almanya için fındık içi, ambalajlı fındık, kuru üzüm; ABD için elma suyu, sakızlı jöleli şekerler ve soya fasulyesi oldu. Ülke bazında ithalat dataları incelendiğinde, 2022 yılının birinci 5 ayında en fazla ithalat yapılan ülkeler Rusya (2,410 milyon dolar), Ukrayna (852 milyon dolar), Brezilya (826 milyon dolar), Malezya (481 milyon dolar) ve ABD (466 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 58,4’ünü oluşturdu. Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı birinci 2 ülkenin, şu anda savaşta olan Rusya ve Ukrayna olması, tıpkı vakitte Rusya’nın tüm ithalattaki hissesinin yüzde 28’e yakın olması dikkat çekti. Rusya ve Ukrayna’dan yapılan ithalat ise toplam ithalatın yüzde 37,8’ini oluşturdu. İthalatta öne çıkan eserler Rusya için buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Ukrayna için buğday, dane mısır ve soya fasulyesi; Brezilya için soya fasulyesi, kahve ve buğday oldu.
