Müjde Işıl – Ferit Karahan’ın yönettiği ve senaryosunu eşi Gülistan Acet ile birlikte kaleme aldığı “Okul Tıraşı”, bizi karlarla çevrili Doğu’daki yatılı bir okula götürüyor. Hasta arkadaşı için hem tabiata hem de bürokrasiye karşı uğraş eden küçük Yusuf ile birlikte biz de o çaresizliği yaşıyoruz adım adım. Endişeyi ve onun beslediği palavralarla yoğrulmuş sıkışmışlık hissini sade ve doğal bir lisanla anlatan sineması, oyuncuları Ekin Koç ve Cansu Fırıncı ile direktör Ferit Karahan anlattı.
Filmdeki karakterinizi nasıl tanım edersiniz?
EKİN KOÇ: Selim Hoca hayli klasik bir eğitim anlayışına sahip; disiplin ve otoritenin, hatta yeri geldiğinde şiddetin eğitimcinin en değerli araçları olduğunu düşünen bir öğretmen. Çocuklarla olan münasebetini de daima bu perspektiften kurmuş, münasebetiyle onlara yardımcı olurken dahi bu hali koruyor.
CANSU FIRINCI: Hamza karakterinin dört çocuğu olsaydı şayet, birinci üçü kız, sonuncusu erkek olurdu. Sanırım bu bilgi Hamza’ya dair fikir oluşturmak için epey kâfi.
Öğretmenliğin otorite ve cezalandırma ile özdeşleşmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?
EKİN KOÇ: Ne yazık ki bu durumu biraz ülkemizle bağdaştırıyorum. Öğretmenin bir otorite figürü olmasını şahsen gerekli bulmakla birlikte bunun zorlama yollarla yapılmasına mutlaka karşıyım. Bilgi üzerinden kurulan bir hiyerarşi, işi bilen “uzman”a karşı duyulan hürmet formunda olmalı, öğretmen öğrenci münasebeti. Ödül ve ceza sistemleri olağan ki eğitimci tarafından muhakkak dozlarda kullanılabilir ama şiddet asla kabul edilemez olmalı ve kanunlar tarafından yaptırıma tabi tutulmalıdır.
CANSU FIRINCI: Otoriter olan ya da otoriter yanlar taşıyan sistemlerdir özünde. Bunu bir meslek kümesiyle özdeşleştirmek maalesef çabucak her yüzyılın, bilhassa de içinden geçtiğimiz devrin bir hastalığı. Tabiplere uygulanan şiddeti düşünsenize…
Hem karaktere girmek hem de çekim şartları açısından sizi neler zorladı sinemada?
EKİN KOÇ: Açıkçası civarda yaşayan insanların muzdarip olduğu pek çok eksikliği biz süreksiz mühlet deneyimledik. Hasebiyle orada sahip olduğumuz şartlara “tecrübe” gözüyle baktığımız ve süreksiz olduğunu bildiğimiz için bütün bu “zorluklar” aslında bizi nitekim zorlayan şeyler olmadı. Natürel burada kendi adıma konuştuğumu tekrar belirtmeliyim.
CANSU FIRINCI: Sineması çektiğimiz coğrafyanın mevsimsel ve coğrafik şartları epey zorlayıcıydı. Karaktere girmek hususundaysa oyuncu idaresinde hayli başarılı olan direktörümüz Ferit Karahan sayesinde çok zorlandığımı söyleyemem. Ne istediğini ve nasıl alacağını âlâ bilen bir sinemacı.
“Okul Tıraşı” sizce neyi başardı, nerede fark yarattı da bu kadar sevilip ödüllendirildi?
EKİN KOÇ: Bence “başarılı” addedilmek için illa fark yaratmanıza gerek yok. Bir sinemanın başarılı olması için sadece yeterli bir senaryo, direktör yahut oyuncu yetmez. Sayısız parametrenin ahenk içinde, en verimli biçimde çalışması gerekir. “Okul Tıraşı” da tahminen büyük ölçüde öyküsünü yanlışsız sinerjiyle buluşturup yeterli sonuçlar elde etmeyi başarmıştır. Bunu ne yazık ki tam olarak kavrayıp nelerin düzgün ya da makûs gittiğini tespit edip formül ortaya koymak pek mümkün değil üzere geliyor bana. Şayet o denli olsaydı aslında herkes uyguluyor olurdu.
CANSU FIRINCI: Sinema, konusu itibariyle mahallî bir atmosferde geçse de, kozmik bir içerik taşıyor. Senaryonun bu özelliği sinema lisanına de taşındığından izlendiği her ülkede ilgiyle karşılandı. İzleyici, her şeyin o anda karşısında nitekim yaşandığı izlenimine kapılıyor. Beri taraftan daima sorgulayıcı bir pozisyonda da bırakılıyor. “Okul Tıraşı” izleme mühletinden ibaret olmayan, onun ötesine taşan bir seyahate çıkarıyor izleyiciyi. Kıssanın bir çocuk üzerinden takip edilmesi, bu ilginin bamteli. Ülkemizde ve dünyada en çok canımızı acıtan bahislerin başında da çocukların maruz kaldığı berbatlıklar gelmiyor mu? “Okul Tıraşı”, içindeki çocuğu yaşatmayı başarabilenlerin sineması.
‘OKUL TIRAŞI’NIN BAŞLICA ÖDÜLLERİ
Berlin Sinema Şenliği – FIPRESCI
Chicago Sinema Şenliği – EN ÂLÂ FİLM
Antalya Sinema Şenliği – EN ÂLÂ SİNEMA ve EN ÂLÂ SENARYO
Ankara Sinema Şenliği – EN ÂLÂ YARDIMCI ERKEK OYUNCU (Ekin Koç) ve EN DÜZGÜN KURGU
Boğaziçi Sinema Şenliği – EN YETERLİ DİREKTÖR ve EN UYGUN KURGU
Kazan Sinema Şenliği – EN ÂLÂ DİREKTÖR ve EN ÂLÂ ERKEK OYUNCU (Samet Yıldız)
Lisbon & Sintra Sinema Şenliği – EN GÜZEL ERKEK OYUNCU (Samet Yıldız)
Atlantida Sinema Şenliği – EN GÜZEL SİNEMA (ELEŞTİRMENLER ÖDÜLÜ)
European Sinema Şenlik of Palić – EN ÂLÂ YÖNETMEN
Türkiye Almanya Sinema Şenliği – EN YETERLİ FİLM
Balkan Panorama Sinema Şenlik – EN ÂLÂ FİLM
Ferit Karahan: Sıkıntı, palavranın dallanıp budaklanışı
Filmin temeli, yatılı okul tecrübelerinize dayanıyor. Senaryolaştırırken nasıl bir metot izlediniz?
Bu hikayeyi kurmadan kısa bir mühlet evvel aslında bütün düzgün hikayelerin bir halde polisiye içerdiğini konuşuyorduk Gülistan Acet ile. Şahsî olarak en beğendiğim ve ehil olduğumu düşündüğüm tıp polisiyedir. Öyküde altı yılı anlatmanın sıkıntı ve anlamsız olduğunu fark ettiğim an hem vakti hem de yeri sınırlamam gerektiğini düşündüm. Bu yüzden tek yerde ve bir günde geçen bir öykü kurmak istedik. Kıssanın başladığı yerde bitmesi, “suç” sarmalını göstermesi için de güzel bir dizayn oluşturabilecekti. Sorun, “yalanın” nasıl dallanıp budaklanacağı ve benim direktör olarak buna nasıl yaklaşacağımdı.
Filmin merkez noktasını görsel ve sözel özetlesek bu, banyo sahnesi ve “korkunun yalanı” mı olurdu?
Korkudan kaynaklı palavra, hâkim atmosferi oluşturuyor. Sinemanın başladığı ve problemin tetikleyici ögesi ve birebir vakitte sineması astığımız yer banyo sahnesiydi. Ancak sinemanın merkezinde Otto Rank’tan alıntı yaparak “ölüm travması” ya da “insanın hayatta kalma dürtüsü” olduğunu söyleyebilirim.
