Seyhan Akıncı – Gereksinim hâlinde camı kırmak üzereydi “Toz.” Halbuki nasıl gereksinimim varmış Handan’ın sesini duymaya. Artık sırası değil, diyorum gözlerimin yuvalarına oturan yaşlara… Bakıyorum, yanımdaki bayan elinin zıddıyla aşikâr etmemeye çalışarak siliyor gözlerindeki ıslaklığı. Kimimiz yediği birinci tokadı hatırladı, bir öbürümüz aldatılışını… Kimimiz parasızlığını, berikimiz polis copunu… Bu memleket nasıl kabuk yapmış bizde o denli… Dokunuyorsun, çatır çutur ses geliyor, elini gezdirdiğin her yerden. Bizim konut ödevimiz güçlü olmak. Tüm çocuklar sessizce yalnızca kendilerinin bildiği bir lisanda ezber ediyor bunu. Handan da bu ezberle büyümüş bir bayan. “Göğe Bakma Durağı”nın zirvesine de çıksa göğü görmekte zorlanacağı bir yerden anlatmaya başlıyor. Biz de peşinden çocuk olup Handan’ın meskenine giriyoruz. Nasıl da tanıdık o dört duvarın içinde yaşananlar. “Erkektir yapar”ı şiar edinmiş bir babaanne, avukat bir baba ve tüm yaralarına çamaşır suyu bassa geçecekmişcesine durmadan paklık yapan bir anne. Handan’ın karne armağanı paketinin hışırtılarına sığındığı vakit anlıyoruz konuttaki şiddeti. Hoşlar hoşu Feri, kalbi bir öbür bayanda kalmış Vedat’ın sevgisizliğini, şiddetini iç ediyor kendine. Öylesine çok duyduğumuz bir ses ki çat, çut… Güya yüzümüzde patlıyor her bir şamar. Sahi, patlamıyor mu?
Murat Mahmutyazıcıoğlu, Handan’ın bindiği tren seyahatiyle bir şiddet izleği sunuyor bize. Handan’ın çocukluğundan anne olup annesini anladığı yaşlara; kentin, yaşadığımız sokakların değişimine de tanıklık ediyoruz. Topu komşunun bahçesine kaçan bir çocuğa rastlamıyorsanız, siz de artık dünyayı sitenizin 28. katından selamlıyorsunuz demektir. Metroya yakınlığı nedeniyle de ödediğiniz aidatı çoktandır normalleştirmiş olmalısınız. Buralar daima dutluk kalacak değildi ya! Hira Tekindor, yalın rejisiyle daha da gerçekçi kılmış çıplak gerçeğimiz şiddeti. Ve Zerrin Tekindor! Oturduğu sandalyenin üzerinden bir saatte bir memleket özeti çıkarıyor adeta Handan’la. Çocuk Handan, genç kız Handan, babaanne, dayakçı baba, kırgın anne, hepimizin bir yerlerden tanıdığı hala… Karakterler üzerinde dans ediyor. Bazen anlattığınız kıssaya öylesine inanırsınız ki onu olabilecek en süssüz halde aktarmak gerçeğe daha çok yaklaştırır sizi. Zerrin Tekindor’un onlarca yıllık mesleğinin damıtılmış hâli üzere “Toz”. Yırtıp atılan kontratların, yeterli hâllerin, kravatlı indirimlerin, kesilen ağaçların, başımızı her kaldırışımızda daralan maviliğin bize neler yaptığının anlatısı. Salonlar yerini açık havada gösterimlere bırakmaya hazırlanırken dönem boyunca çok “Toz” kaldıran oyuna bakmak ve komşunun hazırladığı salçalı ekmeği bölüştüğümüz günlere selam çakmak istedik.
“Baştan beri bir yol kıssası yazmak istedim”
Oyunun müellifi Murat Mahmutyazıcıoğlu, Handan’ın seyahati üzerinden şiddetle örülü öykümüzü anlatıyor. Oyun hakkında konuştuğumuz Mahmutyazıcıoğlu, şiddetin nasıl katmanlı olduğunu da “Göğü delen gökdelenler gökyüzünü görmemizi engellemeye başladı, bu da bir şiddet güya ve her şey birbiriyle ilişkiliymiş üzere geliyor bana” kelamlarıyla özetliyor temelinde.
u Bu toplumda yaşayan bayanlar daima kendi başının dermanına bakmak zorunda. İtimat hissinden epey mahrum seyahatlerine devam ediyorlar. Size bu metni kaleme aldıran nedenler nelerdi?
Ben birinci baştan beri bir yol öyküsü yazmak istedim, hem fiili olarak bir tren seyahati vaktinde geçsin, hem de geçmişten bugüne Handan karakterinin öyküsü üzerinden şiddet olgusunun her manada nasıl iliklerimize kadar işlediğini anlatan bir oyun olsun istedim. Handan’ın kıssası üzerinden aslında maalesef aynılaşan birçok öyküye bakmak; benim, annemin, arkadaşlarımın, yan komşunun…
u “Toz” aynılaşan bu öykülere bakarken mağduriyet lisanı kurmuyor böylesi dokunaklı bir kıssa anlatırken bu epeyce değerli. Bu dengeyi kurmak müellif olarak sizi ne derece zorladı?
Bu dengeyi kurmak zorundaydım zira salt bir mağduriyet üzerinden gidersem; seyircinin, benim ve tahminen de oyuncunun karşılaştığı şey, yaptığımız şey, öbür türlü bir şiddet durumunu tekrar yaratmaktan diğer bir işe yaramayacaktı. Ancak titiz çalıştığımızı söyleyebilirim. İster istemez bu tuzaklara düşebiliyoruz vakit zaman… Sahnede bir bayan var lakin aslında anlattığı bütün çocukların öyküsü, hayatından bir biçimde şiddet esintisi geçmeyen bir çocuk olduğunu düşünmüyorum. Göğü delen gökdelenler gökyüzünü görmemizi engellemeye başladı, bu da bir şiddet güya ve her şey birbiriyle irtibatlıymış üzere geliyor bana…
