- Avrupa’nın buğday ambarı olarak bilinen Ukrayna’nın limanlarında 20 milyon tondan fazla tahıl yüklü gemiler bekletiliyor Maltepe Escort
- Global besin güvenliğinin risk altında olduğunu söyleyen yetkililer sorunun bir an evvel çözülmesini istiyor
- Besin krizine karşı Türkiye devrede Karadeniz üzerinden oluşturulması hedeflenen inançlı koridor sayesinde sevk edilmeyi bekleyen milyonlarca Anadolu Yakası Escort ton tahılın Türkiye üzerinden dünya piyasalarına aktarılmasının hesapları yapılıyor
Memleketler arası ilgiler uzmanı Dr Orhan Karaoğlu Rusya Ukrayna Savaşı’nın sebep olduğu Karadeniz’deki tahıl krizini AA Tahlil için kaleme aldı
2022 istanbul Escort yılına damga vuran Rusya Ukrayna Savaşı devam ediyor Savaşın seyri içinde taraflar farklı stratejik ataklara başvurdu Bunlardan biri de Rus donanmasının Ukrayna’dan tahıl ihracatını engellemesi oldu Rusya’nın atağına karşı NATO deniz yolunu açmak için bir İstekliler Koalisyonu oluşturmayı deniyor Ukrayna’nın Karadeniz limanları Rusya’nın şubat ayında başlattığı savaştan bu yana kapatılmış ve oradaki silolarda 20 milyon tondan fazla tahıl sıkışıp kalmış durumda Yaşanan bu durum yalnızca iki devleti değil tüm dünyayı etkiliyo r Zira Rusya ve Ukrayna global buğday arzının yaklaşık üçte birini sağlıyor Ukrayna’nın engellenen buğday ihracatı büyüyen global besin krizi riskini daha da körüklüyor
Rusya Ukrayna Savaşı öncesi periyotta Ukrayna 60 milyon tonla ABD’den sonra dünyanın en büyük ikinci tahıl ihracatçısıydı Savaş öncesi devirde Ukrayna ülkede yetiştirilen tahılın yaklaşık yüzde 75’ini ihraç ediyordu Bu oran Ukrayna’nın ihracat gelirlerinin yaklaşık yüzde 20’sini oluşturuyordu Ukrayna hem tahıl hem de yağlı tohum ihracatının yaklaşık yüzde 90’ı deniz yoluyla yapılıyordu Şu an ise Rus ablukası nedeniyle Ukrayna’nın Karadeniz üzerinden yaptığı tüm ihracat kesildi
10 MİLYAR DOLAR PAHASINDA 20 MİLYON TON TAHIL
Kiev nisan ayının sonunda Rus ablukasını aşmaya ve Karadeniz limanlarından sevk edilmek üzere trenle Romanya’ya tahıl taşımaya başladı Lakin Ruslar bu ilişkiyi kesmek için Odessa’nın güneyindeki bir köprüyü bombaladı Ukrayna’da şu anda ihraç edilemeyen yaklaşık 10 milyar dolar bedelinde 20 milyon ton tahıl olduğu belirtiliyor Lakin şunu da belirtmek gerekir ki Ukrayna’nın tahıl ihracatı büsbütün demir yoluna kaydırmak ve bunları Polonya hududundan geçirmek için gereğince yük treni yok Ukrayna’nın ray aralığının Avrupa Birliğinden farklı olması da Ukrayna’nın demiryolu üzerinden tahıl ihracatı yapmasını ilaveten zorlaştırıyor
TAHIL KRİZİNİN TAHLİLİ İÇİN FARKLI TEŞEBBÜSLER
Rus deniz ablukasının kırılması ve Ukrayna iktisadının Moskova tarafından ziyan görmesinin engellenmesi tarafındaki teşebbüsler giderek artıyor Ankara Ukrayna’dan tahıl ihracatı için Türkiye üzerinden bir koridor açılması konusunda Moskova ve Kiev ile görüşmelerde bulunuyor İngiltere Rus gemilerini uzak tutmak için Ukraynalılara çağdaş gemi savar füzeleri sağladı Danimarka da Rus savaş gemilerine karşı koymak için Harpoon Sistemi’ni tedarik etme kelamı verdi Mayıs başlarında NATO eski Başkomutanı James Stavridis Karadeniz’in bu savaşta bir sonraki cephe olabileceğini söylemişti Stavridis’in ön görüsü gerçekleşiyor üzere Şu an Ukrayna’nın milletlerarası yardım olmadan hür gemi trafiğini garanti altına alması pek muhtemel değil Bu misyon ise NATO’ya düşebilir Stavridis’e nazaran Karadeniz büyük ölçüde memleketler arası sulardan oluşuyor Bu nedenle NATO savaş gemileri Ukrayna’nın karasuları ve Ukrayna’nın 200 millik bölgesi de dahil olmak üzere neredeyse istedikleri her yere gitme hakkına sahip Lakin NATO Rusya’yı kışkırtmamak için şimdiye dek bu türlü bir adım atmadı
UÇUŞA YASAK BÖLGE NİYE OLUŞTURULMADI
Savunma İttifakı da birebir nedenle Ukrayna hava alanında uçuşa yasak bölge oluşturmadı Ancak İngiliz savaş çalışmaları profesörü Lawrence Freedman’a nazaran uçuşa yasak bölge ile memleketler arası ve Ukrayna sularında özgür gemi trafiğinin sağlanması ortasında kıymetli farklılıklar var Uçuşa yasak bölge oluşturulduğunda yasaklı hava alanına giren her askeri uçak vurulabilir Denizde bir eskort ise daha çok savunma fonksiyonuna sahiptir Freedman’a nazaran Eskort deniz kuvvetleri direkt deniz çatışmaları başlatmak için tasarlanmamıştır Diğer bir deyişle muhafaza Rusya’nın müdafaa eşliğindeki ticaret gemilerine saldırması halinde bu çeşit bir taarruza reaksiyon verebilecek başka ülkelerin savaş gemilerini vurma riskini göze alması gerekeceği manasına geliyor Mayın temizleyicileri de içermesi gereken bu türlü bir eskort sisteminin NATO operasyonu olarak uygulanması için ise oy birliğine muhtaçlık var Bu noktada ise birtakım NATO müttefiklerini ve bilhassa de Ukrayna’nın tahıl arzına bağımlı olan Mısır üzere öteki ülkeleri içerebilecek bir istekliler koalisyonu oluşturulması daha gerçekçi olabilir Litvanya Dışişleri Bakanı Gabrielius Landsbergis bu türlü bir istekliler koalisyonu oluşturulmasını Londra ziyareti sırasında İngiliz meslektaşı ile görüştü Landsbergis İngiliz The Guardian gazetesine verdiği demeçte şöyle dedi Bu askeri olmayan bir insani misyon olacaktır ve uçuşa yasak bölge ile karşılaştırılamaz Bu projede savaş gemileri yahut uçaklar tahıl sevkiyatlarının inançlı bir biçimde Odessa’yı terk etmesini ve Boğaz’a Rus müdahalesi olmadan ulaşmasını sağlayacaktır
TÜRKİYE’NİN ROLÜ
Tahıl krizinin tahlili konusunda Türkiye değerli bir noktada duruyor Türkiye’nin iki ülkeyle görüşme avantajı bu noktada global besin krizinin çözülmesi için bir avantaj teşkil ediyor Türkiye’den açılacak bir koridorla bu tahılın hedeflenen pazarlara ulaşması ve global besin krizinin büyümesinin önüne geçilmesi hedefleniyor Müzakereler şu kademede devam ediyor ve bu noktada Türkiye’nin global ve bölgesel manadaki tesiri bir sefer daha kendini gösteriyor
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrei Rudenko 25 Mayıs 2022 çarşamba günü yaptığı açıklamada Moskova’nın kimi Batı yaptırımlarının kaldırılması karşılığında yiyecek taşıyan gemiler için bir koridor sağlamaya hazır olduklarını söylemesi de müzakerelerin sürdüğünü gösteriyor
TAHIL KRİZİNİN MÜMKÜN SONUÇLARI NELER
Karadeniz’deki Rus ablukasının devam etmesi muhtemelen dünyada özellikle de bu kaynaklara bağımlı ülkeler için fizikî bir besin kıtlığına yol açabilir Savaş uzaması ve tahıl ihracatı noktasındaki tıkanıklığın çözülememesi özellikle Mısır Tunus Fas Pakistan ve Endonezya üzere ülkelerde yaşayan milyonlarca insanı etkileyecektir Ayrıyeten bu durumun siyasi sonuçları da olabilir Hakikaten lokal ve ithal tahıl kıtlığının Arap Baharı’nın ve Suriye İç Savaşı’nın nedenlerinden biri olarak gösterildiği unutulmamalıdır
Pandeminin tesirleri hala geçmiş değil Bununla birlikte enflasyondaki artış ve para siyasetindeki sıkılaşma birlikte düşünüldüğünde Rusya Ukrayna Savaşı ağır borç yükü altındaki hassas düşük gelirli ve yükselen piyasa ekonomileri için halihazırda güçlü olan ekonomik durumu tahıl krizi ile birlikte daha da derinleştirebilir