Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK), finansal istikrarın güçlendirilmesi ve kaynakların daha verimli kullanılarak kredi sisteminin faal bir halde çalışması gayesiyle cuma günü aldığı kararın akabinde gözler gerçek dal firmalarına çevrildi. TL kredi kullanımı için döviz varlıklarına sınırlama getiren kararın dün açıklanan münasebeti, kimi şirketlerin döviz fazlaları bulunmasına karşın, TL kredi çekerek dolar aldığını gözler önüne serdi.
3 KOŞUL SAĞLANACAK
BDDK’nın aldığı karara nazaran, “bağımsız kontrole tabi”, “yabancı para nakdi varlıklarının TL karşılığı 15 milyon liranın üzerinde olan” ve “yabancı para nakdi varlıkların TL karşılığının faal toplamından yahut son 1 yıllık net satış hasılatından büyük olanının yüzde 10’unu aşan” şirketlere TL cinsinden yeni bir nakdi ticari kredi kullandırılmayacak. Rastgele bir şirketin karar kapsamına girmesi için, kelam konusu 3 kaidenin hepsinin birden sağlanması gerekecek.
BANKALARA TALİMAT VERİLDİ
BDDK tarafından dün yapılan açıklamada, daha evvel bankalara, kredilerin hedefine uygun olmayan süreçlerin gerçekleştirilmesinde kullanılmasının engellenmesi için azami ihtimamın gösterilmesi tarafında talimatlar verildiği anımsatıldı. Kimi şirketlerin, döviz borcu ya da döviz yükümlülüğü olmamasına hatta döviz konum fazlası bulunmasına karşın, TL kredi kullanarak döviz alımı gerçekleştirdikleri ve döviz durumu tuttukları aktarılan açıklamada, “Yani üretime, istihdama, yatırıma gitmesi gereken uygun şartlı TL ticari kredi kaynakları, gerçek bir gereksinim olmadığı halde birtakım şirketlerce döviz alımı maksadıyla kullanılmaya devam etmektedir” sözü kullanıldı.
ŞİRKETLER 8.7 MİLYAR $ ALDI
Kur Muhafazalı Mevduat uygulamasının akabinde 23 Aralık 2021’de 98.1 milyar dolar olan şirketlerin döviz hesaplarının büyüklüğü, 4 Mart’ta 77.4 milyar dolara geriledi. Bu süreçte 20.7 milyar dolar satan şirketler, 4 Mart- 22 Haziran ortasında 8.7 milyar dolar aldı. 4 Mart’tan bu yana TL ticari krediler ise 600 milyar TL arttı. Gerçek kesimin döviz açık durumu da bu yılın mart sonu prestijiyle 114.1 milyar dolarla 2011’den bu yana en düşük düzeye geriledi. Şirketlerin kısa vadeli döviz fazlası ise 56.6 milyar dolara ulaştı.
ROTATİF KREDİLER KAPSAMDA
Rotatif, kredili mevduat hesabı (KMH) yahut kurumsal kredi kartları üzere kredi süreçleri yoluyla karar tarihinden itibaren gerçekleşecek nakdi ticari TL kredi kullandırımları için her ay sonunda yapılacak bakiye artışı hesaplaması yeni kullandırım olarak kabul edilecek. Birebir uygulama, gecelik kredilerde bakiye risk meblağı bulunması durumunda da geçerli olacak. Ay sonunda kredi müşterisinin; rotatif, KMH yahut kurumsal kredi kartları için bakiye artışının bulunması; gecelik krediler için ise risk meblağının bulunması halinde ve tevsik edilen dokümanlar çerçevesinde ilgili sınırlama kapsamına girdiğinin tespit edilmesi durumunda, kelam konusu müşterilere limit boşluğu olsa dahi TL cinsinden yeni bir nakdi ticari kredi kullandırılmayacak.
BORSADA 58 ŞİRKETİ ETKİLİYOR
Aracı kurumların Borsa İstanbul’daki şirketleri baz alarak yaptığı araştırmaya nazaran, birinci çeyrek bilançoları prestijiyle 15 milyon liranın üzerinde yabancı para durumu bulunup, bu fiyatın etkinlerin ya da 1 yıllık cironun yüzde 10’unun üzerinde olduğu şirket sayısı 58 olarak tespit edildi. Kelam konusu şirketlerin yabancı para likiditelerini satmaları halinde yaklaşık 5.6 milyar dolarlık döviz satışı olabileceği kestirim ediliyor. Öte yandan dün borsada 30’dan fazla şirket alınan karardan etkilenmediğini açıkladı.
MUVAZAAYA GEÇİT YOK
Şirketlerin TL kredi talebi öncesi, fiktif süreçlerle borç kaydı yaratma ya da muvazaalı öbür süreçler yoluyla kararın etrafından dolanmaya yönelik uygulamalara tevessül etmemeleri bakımından bankaların müşterilerini uyarması gerekecek. Bankalarca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlayanlar hakkında gerekli yasal süreçler yapılabilecek.
DOLAR 1 AYIN DİBİNE İNDİ
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun kararının akabinde cuma günü yüzde 2.7 gerileyen dolar, dün açılışta yüzde 5’e yakın gerileyerek 16.0993 ile bir ayın en düşük düzeyini gördü. Borsa İstanbul’da da açılışta 2.483 puana kadar gerileyen endeks, daha sonra gelen alımlarla 2.530 puanın üzerine çıktı.
KREDİLER EMELİNE UYGUN KULLANILMALI
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Lideri Mehmet Ali Akben üretime, istihdama, yatırıma ve ihracat gitmesi gereken uygun şartlı TL ticari kredi kaynaklarının, gerçek bir gereksinim olmadığı halde birtakım şirketlerce döviz alımı gayesiyle kullanılmaya devam edildiğinin görüldüğünü söyledi. Akben, “Kurulumuzun aldığı karar, finansal istikrarın güçlendirilmesi ve kredilerin maksadına uygun bir formda kullanılmasını sağlamak gayesiyle alınmış bir makroihtiyati önlemdir. Bu karar, dövizin nitekim muhtaçlık olan alanlarda kullanılmasına ve enflasyonun denetim altına alınmasına katkı sağlayacak” dedi. Kapsamdaki şirketlerin rastgele bir nakit akışı kasvetine uğramalarının önüne geçilmesi konusuna bilhassa dikkate edildiğini söz eden Akben, şirketlerin yabancı para varlıklarına ait rastgele bir sınırlama olmadığını söyledi.
MÜSİAD BAŞKANI MAHMUT ASMALI: PİYASA İKTİSADINA MÜDAHALE DEĞİL
BDDK’nın döviz cinsinden gereksinim fazlası nakdi varlık tutan şirketlere TL cinsinden kredi kullandırılmasını sınırlayan kararını MÜSİAD olarak destekliyoruz. Kararın enflasyondaki kura bağlı maliyet artışları kaynaklı yükselişi engelleyeceği aşikârdır. Bu atak ile döviz arz-talep istikrarı, TL lehine, çok daha makul seviyelere gerileyecektir. Getirilen istisnalar ve kapsam değerlendirildiğinde etkilenecek şirket sayısı hayli sonludur. Bu bağlamda ilgili BDDK kararının akabinde ‘piyasa iktisadına müdahale’ telaffuzları gerçekçi olmayan ve yeterli niyetten uzak yorumlardır.
İTO LİDERİ ŞEKİB AVDAGİÇ: TL GÜÇLENECEK
BDDK kararını, kullandırılan kredilerin üretime dönmesi, iktisada kazandırılması ve verimli alanlara gitmesi konusunda yerinde bir önlem olarak görüyoruz. Bu önlemler, TL’nin güçlenmesine katkı sağlayacaktır. Yapılan düzenleme ile makul maliyetli fonların spekülatif döviz süreçlerine yönelmesinin de önüne geçilecektir. Düzenleme ile firmaların üretime ve yatırıma yönelik fonlama muhtaçlıkları ön planda tutuluyor. Bunu da isabetli buluyoruz.
ATO LİDERİ GÜRSEL BARAN: ÇOK OLUMLU BIR ADIM ATILDI
Bankaların gerçek bölüme yönelik dayanaklarının farklı hedeflerle kullanımı, öteki işletmelerimize yapılan haksızlıktır. BDDK’nın kararı kredi kanallarının yanlışsız işlemesini sağlamak açısından kıymetli. TL’nin güçlenmesi ve ekonomimizin istikrarı için olumlu bir adım. İşletmelerimizin dövizi bir yatırım aracı olarak görmemesi, yalnızca döviz yükümlülüklerini gerçekleştirmek için ellerinde bulundurması gerekir. Kaynakların üretime, yatırıma, ihracata ve istihdama aktarılarak Türkiye iktisadının güçlü bir halde büyümesinin devamı tüm yararların üzerindedir.
ORHAN AYDIN / ASKON LİDERİ: DÖVİZ ALANLAR SORGULANMALI
Hükümetimiz Kur Muhafazalı Mevduat Hesabı, Gelire Endeksli Senet ile halkımızın parasını koruyup döviz baskısını kırmaya çalışırken, bütün bu alanda verilen çabayı hiçe sayıp yatırım, üretim ve istihdama yönelik verilen ticari kredileri uygun oranlarda alıp döviz alımı yapan zihniyetleri sorgulamak gerekir. BDDK’nın kredi kullanımına yönelik aldığı yeni kararlar bu zihniyetlere dur diyecek bir karar olmuştur.